Kariera zawodowa: pokolenie Z kontra inne generacje

Przeczytaj także: Pokolenie Z vs. silver generation. Co myślą o sobie młodzi i starsi pracownicy?

Zamiast lojalności: różnorodność i elastyczność

Zmiany, które dotykają dzisiejszy rynek pracy, są w dużej mierze podyktowane podejściem młodych profesjonalistów do kariery zawodowej.

Pokolenia, które obecnie wkraczają na arenę zawodową, wykazują znacząco inną postawę wobec zatrudnienia niż ich poprzednicy. Zamiast długoletniej lojalności wobec jednego pracodawcy, pokolenie Z coraz częściej poszukuje różnorodności i elastyczności, co skłania ich do częstszych zmian miejsca pracy.

Ta tendencja nie tylko odzwierciedla dążenie do znalezienia optymalnego środowiska, które odpowiada ich osobistym i zawodowym ambicjom, ale również wskazuje na szersze przesunięcie w kulturze pracy, gdzie rozwój osobisty i profesjonalny, a także praca dająca spełnienie stają się priorytetem.

Pierwsza praca kiedyś i dziś

Badanie pierwszych wyborów zawodowych różnych pokoleń wskazuje interesujące tendencje. Wśród najstarszych odpowiadających wyraźnie widać, że zaczynali oni swoją karierę w bardziej formalnych środowiskach pracy. Największy odsetek z tej grupy badanych – ponad ¼ – wskazuje na wybór zajęcia związanego z administracją biurową. Dla pokolenia Z ta sytuacja wygląda zgoła inaczej, a najczęściej wybieraną wśród nich odpowiedzią – 21% wszystkich wskazań – jest praca w sektorze gastronomii.

Rzeczywiście obserwujemy znaczącą zmianę w podejściu do kariery zawodowej między pokoleniami. Dla wcześniejszych generacji pierwsze miejsce pracy było często postrzegane jako docelowe lub co najmniej jako praca na dłużej. Zaczynali więc nieco później, dokonując przemyślanych wyborów. Tymczasem dzisiejsze młode pokolenia coraz częściej już we wczesnych latach angażują się w różnorodne prace, które traktują jako sposób na zdobycie dodatkowego dochodu, ale także jako okazję do eksploracji różnych ścieżek zawodowych – często tylko przez chwilę. Ta strategia pozwala im na zdobywanie praktycznych umiejętności w różnych branżach, co jest wartościowe w kontekście coraz bardziej elastycznego rynku pracy. Młodzi ludzie częściej niż ich starsi koledzy i koleżanki postrzegają swoją karierę jako ciągły proces uczenia się i adaptacji, są gotowi do zmian i poszukiwania pracy, która najlepiej odpowiada ich osobistym aspiracjom i zmieniającym się warunkom rynkowym – komentuje Małgorzata Jakubowska-Łęczycka, Menedżerka Zespołu Szkoleń i Rozwoju w Pracuj.pl.

Nie oznacza to, że millenialsi i wcześniejsze pokolenia nie chciały się rozwijać, ale można powiedzieć, że ich ścieżki zawodowe były zazwyczaj bardziej skoncentrowane, często w ramach jednej, kilku organizacji z perspektywą systematycznego awansu.

Na jakie jeszcze zajęcia stawiają dziś młodzi? Analiza odpowiedzi grupy wiekowej 18-24 lata wskazuje, że najczęściej ich pierwsza praca, poza gastronomią, znajdowała się w sektorze pracy fizycznej (16%), sprzedaży (9%) oraz bankowości, finansów i ekonomii (8%), a także popularnej wśród starszych pokoleń administracji biurowej (8%).

Te różnice mogą również odzwierciedlać zmiany gospodarcze i społeczne, które miały miejsce przez lata, w tym dostępność pracy dla młodych ludzi, rozwój określonych sektorów gospodarki oraz zmiany w systemie edukacji i przygotowaniu do zawodu. Pokazuje to, jak różnorodne ścieżki zawodowe mogą kształtować się w zależności od kontekstu gospodarczego i społecznego w momencie wchodzenia na rynek pracy.

Lata (pierwszej) pracy

Respondenci badania Pracuj.pl zostali zapytani także o to, ile czasu spędzili w swojej pierwszej pracy. W najmłodszej grupie badanych najczęściej wskazywaną odpowiedzią (32%) był okres od jednego do trzech miesięcy. Tendencje pod tym kątem wyglądają podobnie dla grup 18-24 lata oraz 25-34 lata i zaczynają się stopniowo odwracać w starszych grupach, przechylając szalę na rzecz dłuższego stażu pracy w pierwszym miejscu zatrudnienia. W najstarszej grupie wiekowej ten trend ulega całkowitemu odwróceniu, a niemal połowa badanych (46%) deklaruje, że w pierwszej pracy spędzili więcej niż 5 lat.

Nasze badanie podkreśla trend, który obserwujemy od co najmniej kilku lat: istotne zmiany stosunku młodych pokoleń do pracy, w tym do pierwszego miejsca zatrudnienia. Młodzi pracownicy mają inne podejście do swoich pierwszych zawodowych doświadczeń, niż ich poprzednicy. Są skłonni do eksplorowania wielu możliwości zawodowych i zdobywania różnorodnych doświadczeń. Wcześniejsze generacje pracowników wykazywały większą tendencję do długotrwałej lojalności wobec jednego pracodawcy, godząc się z zastaną sytuacją i akceptując jej wady i zalety. Każdy z tych modeli funkcjonowania na rynku pracy ma swoje uzasadnienie, a dziś to rolą pracodawców będzie wypracowanie maksymalnie elastycznych środowisk pracy, dających przestrzeń tym skrajnie różnym pracownikom. To jednak docelowo pozwoli połączyć także skrajne spojrzenia i umiejętności – dając organizacjom korzyść płynącą z posiadania bardzo szerokich perspektyw – mówi Alina Michałek, Ekspertka ds. rekrutacji w Pracuj.pl.

Młodzi młodo zaczynają pracę

Młodzi ludzie wchodzą dziś na rynek pracy szybciej, niż miało to miejsce w przypadku wcześniejszych pokoleń – a przynajmniej takie są deklaracje. 38% osób z pokolenia Z deklaruje, że do idąc do pierwszej pracy byli w wieku 15-17 lat, a kolejne 42% wskazuje na wiek 18-19 lat.

Co ciekawe, we wszystkich pozostałych badanych grupach wiekowych, największy odsetek badanych deklaruje rozpoczęcie kariery zawodowej w wieku 20-24 lata.

Respondenci z grupy 35-44 lata przechylają szalę w stronę późniejszego rozpoczynania zawodowej aktywności – 28% badanych z tego przedziału wiekowego idąc do pierwszej pracy miało 18-19 lat, a niemal połowa (48%) stawiała te pierwsze kroki będąc w wieku 20-24 lata. Podobnie sytuacja wygląda w grupie nieco starszych badanych (45-54 lata).

Z kolei w najstarszej badanej grupie pracowników, już zaledwie ¼ respondentów deklaruje rozpoczęcie kariery w wieku 18-19 lat, a ponad połowa (51%) wskazuje, że swoje pierwsze profesjonalne kroki stawiali w wieku 20-24 lata.

Wyniki wskazują wyraźny trend – młodsze pokolenia wchodzą na rynek pracy wcześniej niż ich starsi koledzy. Ta zmiana może wynikać z różnych czynników, w tym z większej dostępności dorywczych i sezonowych prac dla młodzieży. Niewątpliwie obserwujemy jednak także pewne przesunięcie kulturowe, w ramach którego nacisk na wybór konkretnej ścieżki kariery już na jej początku jest znacznie mniejszy dziś, niż miało to miejsce w przyszłości.

Krótkie, ale bogate doświadczenie młodych

Badani zapytani o to, w ilu miejscach pracowali w ciągu swojego życia zawodowego, najczęściej wskazują 3 do 5 miejsc.

Co jednak szczególnie ciekawe, wśród najmłodszej badanej grupy, czyli osób mieszczących się w przedziale wiekowym 18-24 lata, taka odpowiedź pada już wśród 41% badanych. Dla porównania, wśród przedstawicieli pokolenia silver, którzy obecnie są najdłużej na rynku, również najczęstszą odpowiedzią (dla 47% badanych) jest 3-5 miejsc. Ta najstarsza grupa jest jednak znacznie dłużej obecna na rynku pracy – nawet o kilka dekad.

Oznacza to, że pokolenia, które wchodzą dziś na rynek, w dużej mierze nie będą już związywać się na długo z jednym pracodawcą, a będą dokonywać częstszych zmian w dążeniu do tego, co dla nich najlepsze.

Współczesny rynek pracy obserwuje znaczące zmiany w podejściu młodych ludzi do rozpoczynania swojej kariery zawodowej w porównaniu do poprzednich pokoleń. W przeciwieństwie do poprzednich generacji, które często dążyły do długotrwałej stabilizacji u jednego pracodawcy, młodzi ludzie dzisiaj są skłonni do eksperymentowania i zmiany miejsc pracy w poszukiwaniu tego, co dla nich najlepsze. To podejście do kariery, choć na pierwszy rzut oka może wydawać się bardziej chaotyczne, jest coraz bardziej akceptowane i rozumiane jako naturalna strategia adaptacji do dynamicznie zmieniającego się świata pracy.

W odpowiedzi na tę sytuację i chcąc ułatwić młodym pracownikom start kariery, serwis Pracuj.pl przygotował szereg materiałów, które mają im pomóc odnaleźć się na rynku pracy. W zakładce Pierwsza Praca przedstawiciele pokolenia Z znajdą narzędzia i porady dotyczące tego, jak tę pierwszą pracę znaleźć i jak zabrać się za budowanie kariery zawodowej. Co więcej, mogą oni także skorzystać z darmowego kreatora CV, czy znaleźć wyselekcjonowane specjalnie dla nich oferty pracy.

O BADANIU
Badanie „Początki kariery kiedyś i dziś” zostało przeprowadzone w marcu 2024 roku przez ARC Rynek i Opinia na zlecenie serwisu Pracuj.pl. Pomiar wykonany metodą CAWI wykonano na próbie 2059 Polaków w wieku 18–65. Struktura próby była kontrolowana biorąc pod uwagę płeć, wiek i wielkość miejscowości zamieszkania odpowiadających.