Sztuczna inteligencja: szansa biznesu czy zagrożenie dla pracowników?

Przeczytaj także: 5 kroków do efektywnego wdrożenia AI w produkcji przemysłowej

Jak wynika z przeprowadzonego przez EY badania, zdecydowana większość osób (73 proc.) miała już do czynienia z technologią AI. Czterech na dziesięciu (38 proc.) ankietowanych zetknęło się z nią w życiu prywatnym, 12 proc. wyłącznie na gruncie zawodowym, a 23 proc. miało doświadczenia w obu tych obszarach. Narzędzia bazujące na sztucznej inteligencji są dużo popularniejsze wśród osób piastujących stanowiska menedżerskie (84 proc.) niż wśród pracowników na niższych szczeblach (67 proc.).

Pomimo tego, że większość osób jest zaznajomiona z narzędziami bazującymi na sztucznej inteligencji, implementacja tej technologii w sferze biznesowej wciąż spotyka się z wieloma problemami. Jednym z nich jest bardzo restrykcyjna polityka wewnętrzna firmy. Wśród badanych pracowników zaledwie nieco ponad połowa (52 proc.) ma pozwolenie na korzystanie z AI w pracy. Drugą barierą jest wysoka złożoność procesu implementacji – 67 proc. badanych wskazuje to jako problem wdrożenia AI w przedsiębiorstwie.

Przed firmami jednak już czyha kolejne wyzwanie w procesie implementacji AI organizacji, czyli zapewnienie zgodności z przepisami prawnymi.

Wprowadzenie AI Act stanowi istotny punkt zwrotny dla firm korzystających z narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, ponieważ oprócz technicznych i ludzkich aspektów, muszą one uwzględniać również wymogi prawne. Oznacza to konieczność dostosowania się do nowych regulacji i potencjalnie przeprowadzenia zmian w sposobie projektowania, wdrażania i zarządzania systemami AI. Do stosowania przepisów AI Act istotne znaczenie ma to, do czego wykorzystywane są systemy AI. Dlatego przy każdym wdrożeniu trzeba zastanowić się czy dane użycie AI będzie podlegać pod to rozporządzenie. Należy dodatkowo uwzględnić kwestie ochrony praw własności intelektualnej - szczególnie przy wykorzystaniu AI do pracy kreatywnej – a także ochrony tajemnic przedsiębiorstwa oraz danych osobowych.

Zasadniczym jednak problemem wszelkich regulacji dotyczących nowych technologii jest to, że przepisy mają zastosowanie na konkretnym terytorium, natomiast innowacyjne rozwiązania stosowane są globalnie. W efekcie konieczne staje się przeanalizowanie przepisów obowiązujących na każdym rynku, na którym konkretny podmiot świadczy swoje usługi oraz dostosowanie oferowanych rozwiązań do tych przepisów. – mówi Justyna Wilczyńska-Baraniak, Partnerka EY, Liderka Zespołu Prawa Własności Intelektualnej, Technologii i Danych Osobowych w Kancelarii EY Law.

AI – szansa czy zagrożenie dla pracowników?

Prawie połowa menedżerów (45 proc.), którzy wdrożyli AI w swojej firmie, przyznaje, że po wykonaniu implementacji zauważalny jest wzrost przychodów, ograniczenie kosztów bądź oba z tych zjawisk. Przedsiębiorstwa wykazują poprawę w takich obszarach jak IT (35 proc.), marketing (30 proc.) i cyberbezpieczeństwo (27 proc.).

Tak pozytywne dane nie przekładają się jednak na zmniejszenie obaw osób zatrudnionych w firmach. Aż 68 proc. badanych twierdzi, że użycie AI będzie oznaczało mniejsze zapotrzebowanie, jeżeli chodzi o pracowników. To pokazuje jak wiele zadań do wykonania mają jeszcze osoby na stanowiskach liderskich. Pomimo upływu ponad 1,5 roku od upowszechnienia się narzędzi bazujących na sztucznej inteligencji - np. chatbotów - wciąż na stanowiskach poniżej zarządu powszechne jest postrzeganie AI przez pryzmat zagrożeń, a nie szans.

Technologia AI rozwija się błyskawicznie, dlatego coraz istotniejszą kompetencją wśród pracowników stanie się umiejętność szybkiego wdrożenia się i sprawnego działania z ewoluującymi narzędziami. Przede wszystkim należy ich jednak do tego przekonać, stawiając człowieka w centrum zmian, o czym wiele przedsiębiorstw niestety zapomina skupiając się wyłącznie na aspektach technologicznych. W przeciwnym razie firma ryzykuje przeznaczenie znaczących budżetów na rozwiązania, których pracownicy nie chcą zrozumieć, bo boją się ich używać. Ogromną rolę w tym procesie mają do wykonania liderzy organizacji. To na ich barkach spoczywa odpowiedzialność w wytłumaczeniu procesu zmian pracowników przez pryzmat korzyści – mówi Artur Miernik, Partner w EY Polska, Lider zespołu People Consulting.

Zapytani, czy rozwój AI ma wpływ na wykonywaną przez nich pracę, ponad połowa pracowników (53 proc.) odpowiedziała twierdząco. Podobnie większość badanych (65 proc.) uważa, że część z wykonywanych przez nich zadań przejmie sztuczna inteligencja. Wśród kadry menedżerskiej wskazało tak blisko 3/4 osób (72 proc.). Powodem może być wyższa świadomość kadry zarządzającej w obszarze realnego wpływu na zwiększenie efektywności działalności całej firmy np. poprzez wyręczanie pracowników w wykonywaniu codziennych, powtarzalnych czynności.

Czy firmy są gotowe na rewolucję AI?

Mniej niż połowa (42 proc.) badanych menedżerów uważa, że ich firma ma odpowiednią wiedzę, by wdrożyć AI i efektywnie ich używać. Jedynymi krajami, w których większość ankietowanych odpowiedziała na to pytanie twierdząco, były Szwajcaria (58 proc.) i Włochy (52 proc.). Jednocześnie ponad połowa zatrudnionych (56 proc.) odpowiedziała, że nie podnosi swoich kompetencji w zakresie AI. Wśród pozostałych, 16 proc. doszkala się prywatnie, 16 proc. – zawodowo, a 12 proc. korzysta z obu sposobów. Znacznie częściej swoje kompetencje w tym zakresie podnosi kadra menedżerska (62 proc.) niż pracownicy na niższych szczeblach (36 proc.).

Sztuczna inteligencja wpisuje się w szerszy obraz, jakim jest transformacja cyfrowa stanowiąca dla biznesu priorytet, również w Polsce. Wśród osób zarządzających organizacjami rośnie jednak świadomość, że ten proces to system naczyń połączonych. Dlatego też inwestycje w narzędzia bazujące na AI, nie są równoznaczne z zaniechaniem innych projektów w najnowsze rozwiązania technologiczne. W całym procesie cyfrowej transformacji należy jednak patrzeć ze znacznie szerszej perspektywy, wykraczającej poza obszar technologiczny. Bez zadbania o odpowiednie procedury i zbudowania zaufania wśród pracowników cały proces nie ma szans na osiągnięcie sukcesu – mówi Radosław Frańczak, Partner w EY Polska, lider zespołu Technology Consulting.

O badaniu:
Badanie EY - European AI Barometer - zostało przeprowadzone w marcu 2024 r. na grupie 4 741 osób w 9 europejskich krajach: Niemczech, Francji, Włoszech, Austrii, Hiszpanii, Holandii, Belgii, Portugalii i Szwajcarii. Celem badanie była ocena obecnego stanu wdrożenia sztucznej inteligencji w przedsiębiorstwach w różnych branżach, określenie wyzwań związanych ze wdrożeniem AI, poznanie potencjalnych i rzeczywistych korzyści takiego wdrożenia oraz wpływu sztucznej inteligencji na pracowników.