Niewypłacalności firm na świecie w górę o 11%, a co potem?

Przeczytaj także: Rośnie niewypłacalność firm na całym świecie

• W 2024 r. ponad połowa światowej gospodarki (pod względem wartości PKB) stoi w obliczu dwucyfrowego wzrostu liczby niewypłacalnych przedsiębiorstw.
• Zagrożone jest ponad 1,6 miliona miejsc pracy w Europie i Ameryce Północnej w 2025 roku
• Złagodzenie polityki pieniężnej (-2 pkt proc. do września 2025 r.) powinno przyczyniać się do zmniejszenia trendu niewypłacalności, zwłaszcza we Francji i Stanach Zjednoczonych (o -4 pkt proc.) poprzez zwiększenie rentowności przedsiębiorstw (odpowiednio +4 pkt proc. i +2,8 pkt proc.).
• Polska - 2024 r. to piąty z rzędu rok wzrostu liczby niewypłacalności (+381% w 2024 r. w porównaniu z 2019 r., najwięcej na świecie). Od przyszłego roku prawdopodobny spadek
  (-11% r/r), ale wyzwania dla zarządzających polskimi firmami pozostaną – wieloaspektowe, zmienne otoczenie i konieczność odnalezienia w nim nowego modelu biznesowego i jego rentowności.

Firmy w Polsce są niewypłacalne bo mogą, ale też… są do tego zmuszone

Wzrost niewypłacalności w Polsce nie jest równomierny: rośnie w największym stopniu w transporcie i budownictwie, spada w usługach – a mimo to nie branżowa koniunktura (lub jej brak) są najważniejszym czynnikiem tłumaczącym ich naturę – ocenia Sławomir Bąk, członek zarządu Allianz Trade w Polsce odpowiedzialny za ocenę ryzyka i, szkody i windykację.

Najistotniejsze w skali całej polskiej gospodarki są niskie marże jako efekt współwystępowania czynników takich jak: wysokie koszty (pracy, energii), spowolnienie popytu, wysokie koszty finansowe, brak perspektyw na szybkie zmiany tych czynników na plus. To powszechna diagnoza, słuszna, ale… wyzwania stojące przed firmami w następstwie pandemii czy wojny, takie jak chociażby spowolnienie na największym rynku eksportowym polskich firm – w Niemczech czy spadek popytu na dobra trwałe są znane już od jakiegoś czasu. Chociaż 2 czy 3 lata to nie jest oczywiście długi okres czasu gdy myśli się o przeorientowaniu modelu działalności firmy, to zarządzający wielu firm nawet o tym nie pomyśleli. Lub pomyśleli, gdy było już za późno. Tak więc niewypłacalności polskich firm – to, iż ich liczba rośnie piąty rok z rzędu są wypadkową cyklicznych czynników zewnętrznych (wojna – ceny energii), czy też efektem zmian strukturalnych (kurczący się rynek pracy, konkurencja przemysłowa dla UE ze strony Chin) ale poza tym są też realnym stress testem jakości zarządzania i wizji menedżerów polskich firm. I to wyzwanie szybko nie zniknie – nie oczekujemy zmniejszenia się wieloaspektowej zmienności otoczenia biznesowego, w jakim działają obecnie firmy.

Sławomir Bąk dodaje również:

Kończąc warto wspomnieć również o zmianie prawa – ułatwienie restrukturyzacji w Polsce było dobrym ruchem, o czym świadczy wciąż stosunkowo umiarkowana liczba niewypłacalności firm dużych w porównaniu do większości innych rynków. Problemy są identyfikowane na wczesnych etapach i szczeblach działalności, nie kumulują się na większych podmiotach tak powszechnie jak w wielu innych krajach, w których postąpiono odwrotnie, chroniąc firmy i chowając procedury niewypłacalnościowe w zamrażarce. Prawo restrukturyzacyjne jest jednak przede wszystkim narzędziem, z którego część firm korzysta bo może, a część – bo musi. Niski (nawet bardzo), bo kilkuprocentowy wskaźnik skutecznie zamkniętych restrukturyzacji wskazuje, co jest główną ich przyczyną – że jest to bardziej kwestia nie wyboru (możliwości), ale konieczności.

Szybsze niż oczekiwano globalne przyspieszenie tempa niewypłacalności

Kiedy w lutym Allianz Trade opublikował swoje pierwsze globalne prognozy dotyczące niewypłacalności, już wtedy spodziewaliśmy się silnego wzrostu ich liczby w 2024 r. (+9%), a następnie stabilizacji w 2025 roku. Jednak ostatnie wydarzenia doprowadziły do jeszcze bardziej ponurej perspektywy, z prognozowanym wzrostem niewypłacalności o +11% w tym roku (+2 punkty procentowe w porównaniu z poprzednią prognozą), a następnie szczytem ich liczby w 2025 r. na poziomie +2% r/r (+2 punkty procentowe w porównaniu z poprzednią prognozą). Niewypłacalność przedsiębiorstw ustabilizuje się zatem dopiero w 2026 r., a nawet wtedy utrzyma się na wysokim poziomie.

Allianz Trade przewiduje, że w Stanach Zjednoczonych liczba niewypłacalności wzrośnie o +12% w 2025 r., a następnie spadnie o -4% w 2026 roku. W Niemczech wzrosną one o +4%, a następnie spadną o -4% w 2026 roku. We Francji i Wielkiej Brytanii liczba niewypłacalności nieznacznie spadnie z bardzo wysokich poziomów (-6% w 2025 r. dla obu krajów w porównaniu z odpowiednio -3% i -4% w 2026 r.), podczas gdy we Włoszech będzie nadal rosnąć (odpowiednio +4% i +3%). W Chinach niewypłacalność przedsiębiorstw zaczyna rosnąć ze stosunkowo niskich poziomów, odpowiednio o +5% i +6% w 2025 i 2026 roku.

Ponad połowa globalnego PKB zagrożona dwucyfrowymi wzrostami niewypłacalności

Od początku roku liczba niewypłacalności przedsiębiorstw wzrosła już o +9%, a wzrost ten był szeroko rozpowszechniony - różnorodny geograficznie i sektorowo. W ujęciu globalnym wskaźnik niewypłacalności Allianz Trade w 2024 r. prawdopodobnie osiągnie +13% powyżej średniej z lat 2016-2019, ale -11% poniżej poziomu z czasów globalnego kryzysu finansowego.

Ten globalny rollercoaster niewypłacalności przedsiębiorstw jest częściowo spowodowany wciąż stłumionym globalnym popytem, utrzymującą się niepewnością geopolityczną i nierównymi warunkami finansowania. Można to również wytłumaczyć "zaległościami" w zakresie niewypłacalności, ponieważ firmy nie są już chronione środkami wsparcia wprowadzonymi podczas pandemii i kryzysu energetycznego. Dlatego też kraje odpowiadające za ponad połowę globalnego PKB zostaną dotknięte dwucyfrowym wzrostem liczby niewypłacalności w 2024 r., a w dwu trzecich z nich ich liczba może przekroczyć w tym roku poziom sprzed pandemii. Budownictwo, handel detaliczny i usługi ucierpiały najbardziej, zarówno pod względem częstotliwości występowania, jak i skali, dotkliwości problemu - dodaje Aylin Somersan Coqui, dyrektor generalna Allianz Trade.

Warto zauważyć, że przypadki niewypłacalności dużych firm również osiągnęły nowy, rekordowo wysoki poziom, a Europa Zachodnia jest liderem tego trendu. Stwarza to również poważne zagrożenie dla poziomu zatrudnienia, szczególnie w Europie i Ameryce Północnej. Do 2025 r. w regionach tych może zostać zlikwidowanych ponad 1,6 mln miejsc pracy , co odpowiada 8% całkowitej liczby bezrobotnych i jest najwyższym poziomem traconych miejsc pracy od dekady. Główne zagrożone sektory to wspomniane: budownictwo, handel detaliczny i usługi.

Czy niższe stopy procentowe mogą zmienić zasady gry dla przedsiębiorstw?

Podczas gdy stopniowe łagodzenie polityki pieniężnej może przynieść pewną ulgę, nie będzie to game changer dla zmagających się z trudnościami firm (tym bardziej tam, gdzie nie ma to jeszcze miejsca – jak w Polsce). Niższe stopy procentowe zmniejszają koszty pożyczek, poprawiają przepływy pieniężne i zwiększają rentowność, ale nie mogą same w sobie w pełni zapewnić firmom margines niezbędny do sprostania wyzwaniom finansowym stojącym przed nimi.

Korporacje już teraz delewarują się i dostosowują do wysokich stóp procentowych. Nasza analiza sugeruje, że w krajach, w których związek między stopami procentowymi a niewypłacalnością jest najsilniejszy, spadek kluczowych stóp procentowych o -1 punkt procentowy do jesieni 2025 r. powinien doprowadzić do zmniejszenia trendu niewypłacalności o -2 punkty procentowe, dzięki wyższym marżom (do +1 punktu procentowego w Niemczech, +2,3 punktu procentowego we Francji, +1,5 punktu procentowego w Wielkiej Brytanii i +1,4 punktu procentowego w USA). To jednak tylko nieznacznie zrównoważyłoby ogólny wzrost na przykład w USA i wzmocniło spadek we Francji - kończy Maxime Lemerle, główny analityk ds. badań nad niewypłacalnością w Allianz Trade.

Charakterystyka poszczególnych rynków pod względem niewypłacalności

Ameryka Północna jest liderem globalnego odbicia w zakresie niewypłacalności przedsiębiorstw w 2024 i 2025 r., przy czym w Stanach Zjednoczonych skok ich liczby przedłuży się (+31% w 2024 r. i +12% w 2025 r., z +40% w 2023 r.), a Kanada odnotuje umiarkowany spadek w stosunku do głównego trendu wzrostowego odnotowanego od 2022 r. (odpowiednio +39% i -4% z +41%).