Produkcja opakowań, czyli recykling, ceny energii i inne wyzwania

Przeczytaj także: Producenci opakowań: uderzą w nich rosnące ceny surowców?

Regulacje prawne i normy – PPWR i SUP zmieniają krajobraz branży

Unijne regulacje mają na celu ograniczenie liczby odpadów opakowaniowych oraz zwiększenie udziału surowców pochodzących z recyklingu. Trwają prace nad systemem rozszerzonej odpowiedzialności producentów, które zobowiążą ich do pokrywania kosztów zbiórki, transportu i przetwarzania odpadów powstałych z opakowań. Firmy będą musiały ponosić opłaty za brak spełnienia określonych standardów ekologicznych. Także dyrektywy SUP i rozporządzenie PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation) nakładają surowe wymogi na producentów:

• Obowiązkowe ograniczenie odpadów opakowaniowych – do 2030 roku kraje UE mają zmniejszyć ilość odpadów opakowaniowych o 5%, a do 2040 roku o 15%.
• Minimalna zawartość recyklatu – od 2030 roku każde opakowanie plastikowe będzie musiało zawierać określoną ilość materiałów pochodzących z recyklingu.
• Zakaz wybranych plastikowych opakowań jednorazowych - dyrektywa SUP wprowadza ograniczenia w zakresie stosowania niektórych plastikowych opakowań, zwłaszcza w branży gastronomicznej i spożywczej. W praktyce oznacza to konieczność zastąpienia ich bardziej ekologicznymi alternatywami, co może podnieść koszty produkcji.

Firmy zajmujące się produkcją opakowań muszą szybko dostosować się do nadchodzących zmian, aby uniknąć wysokich kar i utrzymać pozycję na rynku. Kluczowe stanie się wdrażanie innowacyjnych technologii recyklingu i przejście na materiały łatwiejsze do recyklingu oraz projektowanie opakowań zgodnych z wymogami unijnych i krajowych regulacji.

Transformacja surowcowa – gospodarka cyrkularna i nowe materiały

Transformację surowcową w produkcji opakowań wymuszają zmiany regulacyjne, rosnąca świadomość konsumentów oraz gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ). Rezygnacja z trudnych do recyklingu materiałów oznacza wzrost znaczenia monomateriałów, bioplastików oraz opakowań biodegradowalnych, kompostowalnych i tekturowych, które mogą pomóc w spełnieniu surowych norm środowiskowych wynikających z regulacji PPWR.

Przede wszystkim rośnie presja na rozwój nowych, bardziej ekologicznych materiałów opakowaniowych. Są to m.in.:

• Poliolefiny o ulepszonych właściwościach recyklingowych – polietylen (PE) i polipropylen (PP) są jednymi z najczęściej stosowanych tworzyw sztucznych w opakowaniach. Współczesne technologie pozwalają na ich produkcję w sposób bardziej zrównoważony, np. poprzez wykorzystanie surowców pochodzących z recyklingu. Przykładem są innowacyjne folie monomateriałowe, które mogą zastąpić wielowarstwowe laminaty trudne do recyklingu.
• Materiały pochodzenia roślinnego – biotworzywa, takie jak PLA (kwas polimlekowy), PHA (polihydroksyalkaniany) czy biopolietylen (bio-PE), zyskują na znaczeniu jako alternatywa dla tradycyjnych tworzyw sztucznych. Wytwarzane z odnawialnych źródeł, takich jak kukurydza, trzcina cukrowa czy algi, pozwalają na zmniejszenie śladu węglowego i wpisują się w strategię gospodarki o obiegu zamkniętym.
• Opakowania kompostowalne – pod wpływem odpowiednich warunków (przemysłowe lub domowe kompostowanie) ulegają biodegradacji bez negatywnego wpływu na środowisko. Są stosowane głównie w gastronomii i sektorze FMCG jako alternatywa dla jednorazowych opakowań plastikowych, które są wycofywane z rynku na mocy dyrektywy SUP.

Opakowania wielokrotnego użytku stają się jednym z kluczowych elementów strategii redukcji odpadów w Unii Europejskiej. Firmy coraz częściej wdrażają modele biznesowe oparte na systemach kaucyjnych i zwrotnych, które znajdują zastosowanie w branży spożywczej, gastronomicznej czy kosmetycznej.

Wzrost popularności systemów refill i reuse

Coraz więcej sieci handlowych i mniejszych firm wprowadza modele ponownego napełniania opakowań, co pozwala na ograniczenie produkcji jednorazowych odpadów. Popularność zdobywają butelki na napoje wielokrotnego użytku, opakowania zwrotne na kosmetyki oraz tzw. „refill stations” w supermarketach, umożliwiające klientom ponowne napełnianie własnych pojemników.

Również sieci fast-foodów i kawiarnie coraz częściej testują kubki wielokrotnego użytku, a w niektórych krajach, takich jak Niemcy i Francja, wprowadzono obowiązek stosowania takich opakowań w lokalach gastronomicznych. Również sektor e-commerce dostosowuje się do nowej rzeczywistości, wprowadzając zwrotne opakowania dla przesyłek. Dzięki takim rozwiązaniom konsumenci mogą zmniejszyć ilość odpadów, a firmy budują bardziej zrównoważone modele sprzedaży i dystrybucji.

Inwestycje w infrastrukturę zwrotu

Rozwój opakowań wielokrotnego użytku wymaga odpowiedniej infrastruktury umożliwiającej skuteczny zwrot, czyszczenie i ponowne wprowadzenie do obiegu. Firmy inwestują w technologie identyfikacji i śledzenia cyklu życia opakowań, wykorzystując m.in. RFID oraz kody QR. Nowoczesne rozwiązania logistyczne pozwalają na efektywne zarządzanie zwrotem i ponowną dystrybucję, co czyni ten model bardziej opłacalnym i dostępnym dla szerszego grona odbiorców.

Rosnące znaczenie opakowań kartonowych i tektury falistej

Unijne regulacje zawarte w rozporządzeniu PPWR i rosnące preferencje konsumentów dla materiałów pochodzących z recyklingu sprzyjają rozwojowi opakowań z kartonu i tektury. Prognozy wskazują, że globalny rynek opakowań kartonowych będzie rósł w tempie około 2,5% rocznie. Stopniowo wypierają one plastikowe alternatywy w sektorze e-commerce, spożywczym, gastronomicznym i kosmetycznym.

Wymusza to inwestycje w zaawansowane maszyny pozwalające na produkcję cienkowarstwowych, a jednocześnie wytrzymałych opakowań kartonowych. Zapewniają one lepszą ochronę produktów przy jednoczesnym ograniczeniu zużycia surowców. Coraz większe zainteresowanie wzbudzają również ekologiczne laminaty na bazie celulozy, które zwiększają atrakcyjność kartonu jako zrównoważonej alternatywy dla plastiku.

Standardem staje się karton z odzysku. Wykorzystanie papierów makulaturowych i tektur z surowców wtórnych pozwala na zmniejszenie śladu węglowego i lepsze dostosowanie do wymogów gospodarki obiegu zamkniętego.

Inteligentne opakowania

Inteligentne rozwiązania - coraz częściej wprowadzane do opakowań - podnoszą ich funkcjonalność, poprawiają zarządzanie logistyką i zwiększają wartość użytkową dla konsumentów.

Technologia identyfikacji radiowej (RFID) oraz kody QR umożliwiają śledzenie produktów na każdym etapie ich cyklu życia oraz usprawniają zarządzanie magazynami i dostawami. Opakowania wyposażone w czujniki temperatury, wilgotności czy jakości powietrza, informują o warunkach przechowywania. Jest to szczególnie istotne w branży farmaceutycznej i spożywczej, gdzie stabilność produktów ma kluczowe znaczenie dla ich jakości i bezpieczeństwa. Po zeskanowaniu kodu QR klienci z kolei mogą uzyskać dostęp do szczegółowych danych na temat pochodzenia produktu, instrukcji recyklingu czy certyfikatów ekologicznych.

Firmy będą musiały zainwestować w rozwój technologii umożliwiających efektywny recykling i wykorzystanie surowców wtórnych. Wzrost konkurencyjności na rynku będzie zależał od zdolności przedsiębiorstw do spełnienia nowych wymogów ekologicznych przy jednoczesnym utrzymaniu rentowności. Ponadto konieczność optymalizacji kosztów surowców sprawia, że firmy muszą poszukiwać alternatywnych źródeł materiałów oraz wdrażać innowacyjne procesy produkcyjne.

Firmy, które będą w stanie zapewnić wysokiej jakości surowce wtórne oraz rozwijać technologie recyklingu, zyskają przewagę konkurencyjną na rynku.

Rosnące koszty i problemy z płynnością finansową

Na rentowność przedsiębiorstw w branży opakowaniowej wpływają rosnące koszty surowców, energii i pracy. Wzrost wydatków operacyjnych, w połączeniu z problemami z płynnością finansową wynikającymi z opóźnień w płatnościach, stanowi jedno z kluczowych wyzwań na 2025 rok.

Według badania „Branża opakowań na rozdrożu: Analiza aktualnych wyzwań i przyszłych kierunków rozwoju”, przeprowadzonego w 2024 roku przez instytut badawczy Keralla Research na zlecenie Bibby Financial Services Polska, 76% firm z branży opakowań miało zamrożone środki w fakturach, średnio w wysokości 55 tys. zł., a część przedsiębiorstw czekała na płatności nawet pół roku. Takie zatory finansowe znacząco ograniczają zdolność firm do realizacji niezbędnych inwestycji i utrzymania płynności operacyjnej.

W obliczu problemów z płatnościami coraz więcej firm z branży opakowaniowej decyduje się na skorzystanie z faktoringu jako narzędzia poprawiającego płynność finansową. Faktoring, oferowany przez Bibby Financial Services – faktora wyspecjalizowanego w obsłudze firm z tej branży - umożliwia szybkie uzyskanie gotówki z wystawionych faktur, eliminując problem długiego oczekiwania na płatności od kontrahentów.
Zalety faktoringu obejmują:

• Natychmiastowy dostęp do środków finansowych – firmy mogą szybko odzyskać kapitał, zamiast czekać na przelew od kontrahenta.
• Stabilność finansową – unikanie problemów związanych z przeterminowanymi płatnościami i zatorami finansowymi.
• Elastyczne finansowanie – brak konieczności zaciągania kredytów bankowych, co zmniejsza poziom zadłużenia.
• Bezpieczeństwo transakcji – faktoring często obejmuje monitoring i weryfikację kontrahentów, co minimalizuje ryzyko niewypłacalności odbiorców.

Firmy, które wykorzystują faktoring w swojej strategii finansowej, zyskują większą elastyczność operacyjną i stabilność, co pozwala im skuteczniej konkurować na dynamicznie zmieniającym się rynku opakowań oraz finansować niezbędne inwestycje w nowoczesne technologie.

Automatyzacja i cyfryzacja w produkcji opakowań

Branża opakowaniowa musi stawiać na automatyzację i cyfryzację procesów, aby zwiększyć efektywność, ograniczyć straty materiałowe i zmniejszyć koszty produkcji.
Zaawansowane technologie produkcji umożliwiają zwiększenie wydajności i precyzji, jednocześnie minimalizując błędy i odpady. Robotyzacja procesów produkcyjnych pozwala ograniczyć koszty pracy, zapewnić wyższą powtarzalność operacji oraz zwiększyć precyzję wytwarzania opakowań.

Coraz częściej wdrażane są również systemy automatycznej kontroli jakości, wykorzystujące kamery i czujniki, które eliminują wadliwe produkty na etapie produkcji, ograniczając straty materiałowe i podnosząc standardy jakości. Nowoczesne technologie pakowania pozwalają na precyzyjne dostosowanie opakowań do indywidualnych potrzeb klientów, zwiększając ich trwałość oraz funkcjonalność przy jednoczesnym ograniczeniu zużycia surowców.

W optymalizacji procesów logistycznych coraz większą rolę odgrywa sztuczna inteligencja. Inteligentne systemy analizują dane w czasie rzeczywistym, umożliwiając natychmiastową reakcję na zmieniające się warunki i minimalizację przestojów. Algorytmy predykcyjne pozwalają na przewidywanie potencjalnych awarii maszyn, co umożliwia ich konserwację jeszcze przed wystąpieniem problemów, redukując koszty napraw i ograniczając przestoje produkcyjne. Analiza danych pozwala również na optymalizację zużycia energii i surowców, dostosowując parametry produkcji w sposób, który poprawia efektywność ekologiczną i ogranicza negatywny wpływ na środowisko.

Druk cyfrowy umożliwia firmom większą elastyczność i personalizację produktów. W porównaniu z tradycyjnymi metodami pozwala na redukcję odpadów oraz skrócenie czasu realizacji zamówień. Personalizacja i możliwość produkcji krótkich serii opakowań już stają się istotnym rozwiązaniem w branżach e-commerce i FMCG, a brak konieczności tworzenia matryc drukarskich sprawia, że druk cyfrowy ogranicza straty materiałowe i pozwala na bardziej efektywne wykorzystanie surowców.

Inwestycje w nowoczesne technologie pozwalają na redukcję kosztów, zwiększenie efektywności oraz spełnienie coraz bardziej rygorystycznych norm środowiskowych. W nadchodzących latach kluczowe staną się rozwiązania z zakresu Przemysłu 4.0, które umożliwią jeszcze większą integrację procesów produkcyjnych oraz lepszą kontrolę nad jakością i kosztami wytwarzania opakowań.

Podsumowanie

Branża opakowaniowa stoi przed szeregiem wyzwań związanych z nowymi regulacjami, transformacją surowcową, rosnącymi kosztami i koniecznością inwestycji w nowe technologie. A to wszystko w czasie, gdy Niemcy – główny rynek eksportowy dla polskich opakowań – nadal tkwi w stagnacji. Firmy, które postawią na innowacyjne materiały, cyfryzację i elastyczne zarządzanie finansami, będą miały największe szanse na utrzymanie konkurencyjności w tak zmiennym otoczeniu biznesowym.