Ważne zmiany w prawie energetycznym. Ułatwią inwestycje w OZE?

Przeczytaj także: Niemal 500 mld zł na 300 największych inwestycji energetyczno-przemysłowych w Polsce

Zakończyły się konsultacje publiczne tzw. projektu sieciowego, czyli projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (UC84). Znaczna część projektu dotyczy zmian w obszarze przyłączeń do sieci elektroenergetycznej, które były od dawna wyczekiwane nie tylko przez branżę OZE, ale także operatorów systemów elektroenergetycznych.

Po dogłębnej analizie zapisów projektu kierunkowo oceniamy go pozytywnie, choć w przypadku wielu kwestii zaproponowaliśmy różnego rodzaju zmiany. Cieszą przede wszystkim te dotyczące tzw. cable poolingu, które uwzględniają nasze postulaty na rzecz usprawnienia mechanizmu, zgłaszane od czasu wdrożenia tej regulacji. Drugą bardzo istotną kwestią jest zwiększenie transparentności procesu przyłączeniowego – mówi Paulina Grądzik, zastępczyni dyrektora departamentu energii i zmian klimatu Konfederacji Lewiatan.

Kamienie milowe

Spośród wielu nowych mechanizmów, bardzo ważne są tzw. kamienie milowe, których niespełnienie ma skutkować rozwiązaniem przez operatora umowy o przyłączenie z przyczyn leżących po stronie podmiotu przyłączanego. Konfederacja Lewiatan uważa, że to rozwiązanie może w przyszłości wpłynąć pozytywnie na ograniczenie liczby wniosków o określenie warunków przyłączenia do tych, które w istocie w rzeczywistości się zmaterializują. Obecne brzmienie nie uwzględnia jednak rzeczywistego czasu realizacji projektów OZE, w tym przede wszystkim budowy lądowych elektrowni wiatrowych.

W związku z tym Konfederacja Lewiatan zaproponowała wydłużenie zaproponowanych w ramach kamieni milowych terminów oraz wyłączenie spod regulacji lądowych elektrowni wiatrowych, których budowa powinna postępować zgodnie z harmonogramem przyjętym w umowie przyłączeniowej. W ramach przepisów przejściowych przewidziano takie same kamienie milowe dla umów nierealizowanych od lat, które blokują moce przyłączeniowe, co przyniosłoby pozytywne efekty najwcześniej po upływie dwóch lat od dnia wejścia w życie ustawy. Dlatego Lewiatan proponuje znaczące skrócenie terminów na wykonanie wskazanych w projekcie obowiązków nałożonych na podmioty z 24 i 36 miesięcy do 3 i 6 miesięcy.

Bariery finansowe

Projekt przewiduje także różnego rodzaju finansowe rozwiązania, które łącznie mają zwiększyć bariery wejścia dla wnioskodawców. Pierwszym z nich jest zaliczka na poczet opłaty za przyłączenie do sieci, która wynosi 60 zł za każdy kilowat mocy przyłączeniowej ustalonej we wniosku o określenie warunków przyłączenia. Mimo że regulacja jest restrykcyjna, jej wdrożenie może naszym zdaniem doprowadzić do oczekiwanych rezultatów.

Drugim jest opłata za rozpatrzenie wniosku o określenie warunków przyłączenia, która ma być wnoszona w wysokości 1 zł za każdy kilowat mocy przyłączeniowej. Nie może ona jednak przekraczać 100 000 zł. Lewiatan przychyla się do wprowadzenia tej propozycji dostrzegając jej potencjalny pozytywny wpływ na poprawę sprawności rozpatrywania wniosków. Niemniej jednak wdrożenie tego mechanizmu powinno nastąpić w następstwie zagwarantowania zwiększenia transparentności w obszarze przyłączeń do sieci oraz przestrzegania wskazanych przez obowiązujące przepisy terminów skierowanych do operatorów systemu elektroenergetycznego w ramach procesu przyłączeniowego.

Lewiatan postuluje więc wprowadzenie wydłużonego terminu wejścia w życie tej regulacji, aby w pierwszej kolejności zapewnić uczestnikom rynku większą przejrzystość w dostępie do sieci. Wysokość opłaty powinna być stała, a nie zależna od wielkości wnioskowanej mocy przyłączeniowej, a jej wysokość powinna być skorelowana z kosztem wykonywania ekspertyz na różnych napięciach sieci.

Negatywnie oceniamy trzecią z finansowych barier wejścia. Chodzi o zabezpieczenie wykonania zobowiązań wynikających z warunków przyłączenia, którego wysokość wynosi 30 zł za każdy kilowat mocy przyłączeniowej, w zakresie wartości mocy nieprzekraczającej 100 MW oraz w wysokości 60 zł za każdy kilowat mocy przyłączeniowej w zakresie wartości mocy przekraczającej 100 MW. Jest to naszym zdaniem nadmiarowa bariera finansowa, zbędna w obliczu wprowadzenia pozostałych rozwiązań, a znacząco utrudniająca realizację projektów przez mniejsze podmioty. Wprowadzenie tego rodzaju rygorystycznego rozwiązania, już na etapie wydania warunków przyłączenia, skutkującego koniecznością zabezpieczenia znacznych środków finansowych jest szczególnie niebezpieczne w przypadku niepowodzenia inwestycji, które w dużej mierze zależy od stron trzecich, w tym szczególnie od administracji państwowej, właścicieli gruntów, a także zmieniających się zasad i przepisów – dodaje Paulina Grądzik.

Skrócenie terminu na podjęcie decyzji

Konfederacja Lewiatan uważa także, że nieuzasadnione jest skrócenie terminu na podjęcie decyzji o zawarciu umowy o przyłączenie do 30 dni od otrzymania warunków przyłączenia. Sama zmiana ustawy niesie ze sobą mocno kontrowersyjne skrócenie obowiązywania warunków przyłączenia do 1 roku, mimo wielokrotnego przedstawienia obaw branży OZE w tym zakresie. Decyzje o realizacji projektów o wielomilionowych nakładach wymagają wielokrotnie dłuższego czasu, w tym przeprowadzenia oceny ryzyk wynikających z zaproponowanych warunków przyłączenia, pertraktacji treści umowy, ustaleń pomiędzy wszystkimi interesariuszami. Z tego też względu nieuzasadniony jest obowiązek wnoszenia tego zabezpieczenia na etapie warunków przyłączenia.

Dobra ocena ogólna

Lewiatan przychyla się do wprowadzenia mechanizmów finansowych. Ważne jednak, aby były one adekwatne i nie powodowały aż tak znaczących ryzyk dla przedsiębiorstw energetycznych. Uważamy również, że aukcje na moce przyłączeniowe nie przyniosą pozytywnych efektów. Zaproponowana koncepcja wymaga dalszych prac i dogłębnej analizy uwzględniającej skutki wprowadzenia podobnych mechanizmów w innych krajach europejskich.

Projekt ustawy kierunkowo oceniamy pozytywnie i uważamy, że może przynieść on rozwiązanie wielu problemów, które obecnie utrudniają przyłączenie nowych instalacji OZE do sieci elektroenergetycznej. Wymaga on jednak dopracowania – podsumowuje Paulina Grądzik.