Bank Światowy: potrzebne reformy emerytalne w Europie

Przeczytaj także: W 2050 r. seniorzy liczniejsi niż dzieci

Raport Banku Światowego Od czerwieni do siwizny: „trzecia transformacja” starzejących się społeczeństw Europy Wschodniej i krajów byłego Związku Radzieckiego (From Red to Gray: The “Third Transition” of Aging Populations in Eastern Europe and the Former Soviet Union), został zaprezentowany na wspólnej konferencji, zorganizowanej przez Centrum Analiz Spoleczno Ekonomicznych „CASE” i Bank Swiatowy.

Na całym świecie starzejące się społeczeństwa stają przed ryzykiem poważnych konsekwencji gospodarczych. Nadal jednak Europa Wschodnia i kraje byłego Związku Radzieckiego, w sumie około 28 krajów obejmujących zakres od Rosji po Albanię, stają w obliczu połączonych wyzwań szybkiego starzenia się, relatywnie ubogich społeczeństw i niepełnego przejścia na gospodarkę rynkową – tak mówi nowy raport Banku Światowego. W przypadku tych krajów, problemy ulegają zaostrzeniu ze względu na konieczność równoczesnego przyspieszenia przekształceń gospodarczych i podjęcia długoterminowych reform mających na celu rozwiązanie kwestii skutków demograficznych, jak przedstawili to autorzy raportu Banku Światowego.

“Bogatsze, bardziej rozwinięte kraje, takie, jak Francja, Włochy czy Japonia, mają o wiele lepsze warunki do tego, by zmierzyć się z wyzwaniem wieku, niż starzejące się kraje Europy Wschodniej i byłego Związku Radzieckiego,” - wyjaśnia Arup Banerji, Human Development Economics Manager w Banku Światowym, współautor raportu. “Żaden ze starzejących się krajów nie jest nawet w przybliżeniu tak ubogi, jak Gruzja. Przy dochodzie narodowym brutto per capita nieznacznie przekraczającym 1000 dolarów, w ciągu najbliższego dwudziestolecia może się spodziewać utraty niemal jednej piątej populacji. W wielu krajach, nawet tych, które przyłączyły się do Unii Europejskiej, szerszy rozwój instytucjonalny nadal jest zapóźniony. To właśnie interakcja trzech aspektów transformacji – demograficznej, gospodarczej i politycznej – sprawia, że ten region i wyzwania, przed jakimi stoi, są wyjątkowe”.

Przewiduje się, że łączna liczba ludności w tym regionie w ciągu najbliższych dwóch dziesięcioleci spadnie niemal o 24 miliony. Tylko w Rosji należy się spodziewać utraty 17 milionów osób. W przypadku Polski szacuje sie, ze spadek liczby ludności wyniesie ok. 1,6 miliona osób, a więc 4%. Tak zmniejszone społeczeństwa będą również o wiele starsze. Do roku 2025, od 20 do 25 procent społeczeństw dziewięciu krajów Europy Wschodniej i byłego Związku Radzieckiego – od Azerbejdżanu po Słowację – będą stanowiły osoby w wieku 65 lat lub więcej. W roku 2025, więcej niż jeden na pięciu Polaków będzie miał ponad 65 lat. Przeciętny Słoweniec będzie miał 47 lat – to jedna z najwyższych w świecie średnich.

Najtrudniejsze wyzwania wynikają z obaw, że starzejące się społeczeństwa będą wywierać nowy – być może niemożliwy do uniesienia – rodzaj presji na wydatki publiczne, w szczególności w zakresie emerytur i długoterminowej opieki medycznej dla osób starszych. Obawy te potwierdzają realne doświadczenia wielu byłych krajów komunistycznych, w których finansowanie tych systemów już jest nieadekwatne do potrzeb.

“Wdrożenie rozsądnej polityki może zmniejszyć wpływ starzenia się społeczeństw na wydatki. Pewien wzrost wydatków publicznych jest co prawda nieunikniony, możliwe jest jednak złagodzenie tego ciosu. W tym celu, kraje regionu muszą dopilnować, by systemy emerytalne były możliwe do utrzymania, nawet przy większej liczbie emerytów. Konieczne jest także podjęcie aktywnych środków w kierunku finansowania długoterminowej opieki medycznej.” - komentuje Mukesh Chawla, World Bank Lead Economist i współautor raportu, ktory zaprezentowal jego wyniki w Warszawie.