Bank Światowy: potrzebne reformy emerytalne w Europie

Przeczytaj także: W 2050 r. seniorzy liczniejsi niż dzieci

Presja kosztowa związana z emeryturami musi wzrosnąć w miarę starzenia się społeczeństw, jednak raport wskazuje, że w krajach, w których opracowano szczegółowe prognozy, koszty te można w znacznym stopniu zrównoważyć przez zmianę polityki. Najlepszym sposobem na to byłoby podwyższenie wieku emerytalnego, który w opisywanym regionie zwykle jest bardzo niski, jednak oszczędności można również osiągnąć zmieniając sposób wyliczania świadczeń emerytalnych. Konkretne wymagane reformy będą różne w zależności od kraju – od połączenia obu tych środków w Litwie i Republice Słowacji do zogniskowania wysiłków przede wszystkim na podwyższaniu wieku emerytalnego w Albanii, Rumunii, Serbii i Turcji.

Szok kosztowy długoterminowej opieki medycznej jest powodem szczególnej troski; przy rosnącej liczbie niesamodzielnych starszych osób, instytucjonalizacja jest rozwiązaniem kosztownym i często nieefektywnym. Problem ten w znacznej mierze dotknie rownież Polskę, gdzie odsetek osób wymagających długotrwałej opieki medycznej zwiększy się do 2050 roku dwukrotnie i wyniesie ok. 4% całej ludności. Kluczem jest zaprogramowanie takich metod zapewnienia opieki, które będą znacznie tańsze od usług szpitalnych. Aby to osiągnąć, konieczne jest rozpoznanie i wspieranie opiekunów nieformalnych. Do opieki nad osobami starszymi należy włączyć świadczenia w postaci gotówki i usług, tak, aby zapewnić wystarczającą liczbę opiekunów. Jednak świadomość tego rośnie w krajach regionu bardzo powoli, podobnie jak opracowanie polityk i instytucji, które mogłyby złagodzić potencjalny szok.

Jak podkreśla Bank Światowy, wiedza konwencjonalna mówi, że ten typ zmian demograficznych, obserwowany obecnie w opisywanym regionie, będzie hamować rozwój gospodarczy. Starzenie się społeczeństw spowoduje kurczenie się siły roboczej, a osoby starsze zaoszczędzą mniej – co z kolei doprowadzi do zmniejszenia liczby rąk do pracy i dostępnego kapitału, niezbędnego, by kraje tego regionu mogły utrzymać swoją wysoką dynamikę wzrostu.

“W raporcie przedstawiono argumenty na to, że można uniknąć spowolnienia wzrostu w przyszłości,” mówią autorzy raportu. “Jeśli zostaną podjęte środki mające na celu podniesienie produktywności siły roboczej, to bez wątpienia będzie to bardziej znaczące niż straty spowodowane zmniejszeniem się siły roboczej. Produkcja w starzejących się krajach może również zyskać na uczestnictwie osób starszych w rynku pracy poprzez podniesienie wieku emerytalnego i promowania elastycznych warunków zatrudnienia. Jeśli pozwolą na to uwarunkowania polityczne, braki siły roboczej można będzie zminimalizować poprzez migrację pomiędzy regionami.”

Według Banku Światowego, duża produktywność będzie miała podstawowe znaczenie, jeśli kraje Europy Wschodniej i byłego Związku Radzieckiego mają nadal się szybko rozwijać i dorównywać zarobkami i poziomem życia krajom UE. Będzie to wymagało reform, by pogłębić rynki finansowe, co podniesie poziom oszczędności i inwestycji, a także by uelastycznić rynki pracy. Wreszcie, w krajach opisywanego regionu konieczna będzie lepsza edukacja i zaangażowanie w kwestie kształcenia ustawicznego i innowacji, jeśli chcą one jak najlepiej wykorzystać swoje kurczące się zasoby ludzkie.