NIK o systemie rezerw państwowych

Przeczytaj także: Trwonienie publicznych pieniędzy

Najwyższa Izba Kontroli, z inicjatywy własnej, w IV kwartale 2006 r. przeprowadziła kontrolę funkcjonowania systemu państwowych rezerw gospodarczych w Polsce w latach 2003 - 2006.

Konsekwencją braku kryteriów niezbędnego poziomu rezerw było niezachowanie przejrzystości, co do celu zakupów w 2007 r. mięsa za kwotę ponad 120 mln zł, powiększających stany rezerw żywnościowych. W ocenie NIK dokonywanie jednorazowych dużych zakupów na potrzeby rezerw, bez jednoczesnego określenia docelowego ich poziomu, stanowi mechanizm korupcjogenny oraz stwarza zagrożenie ponoszenia niegospodarnych wydatków ze środków publicznych.

NIK generalnie pozytywnie oceniła działalność Agencji Rezerw Materiałowych w zakresie gospodarowania państwowymi rezerwami gospodarczymi. Nieprawidłowością, za wystąpienie której wyłączną odpowiedzialność ponosi prezes Agencji, był brak rzetelnych procedur prowadzenia i dokumentowania kontroli przedsiębiorców zobowiązanych do gromadzenia rezerw i zapasów.

W latach 2003-2006, na 151 przeprowadzonych kontroli gromadzenia zapasów przez przedsiębiorców, w 45 przypadkach ujawniono nieprawidłowości, polegające najczęściej na nie utrzymywaniu wymaganych stanów paliw oraz braku legalizacji zbiorników.

Nieprawidłowości w działalności kontrolnej Agencji w latach 2003 - 2005 zbiegły się z okresem funkcjonowania wadliwych regulacji prawnych, które nie zabezpieczały przed nadużyciami ze strony przedsiębiorców zobowiązanych do utrzymywania zapasów paliw. W okresie tym możliwe było zakładanie firm bez koncesji czy przeprowadzanie jednorazowych operacji importu paliw. M.in. w wyniku tych luk prawnych Polska nie osiągała zapasów paliw, określonych w harmonogramie, dostosowanym do wymagań Unii Europejskiej.

Wymagany poziom rezerw paliw ciekłych zapewniono dopiero na koniec 2006 r. przekraczając nawet nakazaną wielkość. Udało się to jednak przede wszystkim dlatego, że powiększone zostały zapasy finansowane ze środków publicznych. Stan zapasów utrzymywanych przez zobowiązanych do tego przedsiębiorców w dalszym ciągu kształtował się poniżej wyznaczonych wielkości (o 0,9 dnia).