Defraudacja i korupcja w firmach: narzędzia i metody

Przeczytaj także: Defraudacja: nie bagatelizuj problemu

Zdobycze techniki w służbie oszustw

Technika to miecz obosieczny. Wprawdzie tworzy wiele możliwości doskonalenia procesów komunikacyjnych i administracyjnych, ale otwiera też nowe pola do popisu przestępcom. Procesy sterowania systemami komputerowymi firm w coraz mniejszym stopniu wymagają ludzkiej ingerencji, co ułatwia wprowadzanie do nich oszukańczych transakcji i ich ukrywanie. Bankowość internetowa i systemy przekazywania środków pieniężnych umożliwiają natychmiastowe przemieszczanie tych środków po całym globie. Przestępcy wykorzystują też nowe technologie do kradzieży informacji, podrabiania dokumentów i usuwani lub obchodzenia mechanizmów zabezpieczających.

Wpływ Internetu na działalność gospodarczą odbił się także na sposobach popełniania defraudacji i korupcji. W efekcie:

• wzrosła zachłanność i żądza szybkiego zysku;
• prędkość realizowania transakcji jest tak wielka, że śledzenie ich jest niemal niemożliwe;
• z powodu anonimowości transakcji internetowych może się zdarzyć, że organizacje podejmą współpracę z podejrzanymi indywiduami i formacjami;
• łatwo o niewłaściwe ulokowanie zaufania — „jeśli jest to w komputerze, to musi być prawda”;
• informacje i narzędzia potrzebne do popełnienia nadużycia są dostępne i łatwe do zlokalizowania przy użyciu wyszukiwarek internetowych.

Wprowadzenie zintegrowanego systemu komputerowego może przyczynić się do powstania atmosfery, w której pojawią się duże szanse na to, że dojdzie do nadużyć. Wdrożenie systemu często zajmuje sporo czasu — następują wtedy zmiany ról i zakresów odpowiedzialności, przez co mogą występować długie okresy niepewności co do odpowiedzialności i tak zwane „luki odpowiedzialności” (nikt nie poczuwa się do odpowiedzialności za dany obszar). Pracownicy, którym przyznano nowe uprawnienia, nagle zyskują większą niezależność i swobodę działania niż ta do której przywykli. Muszą się zapoznać z zagrożeniami i obowiązkami, a zanim to zrobią są podatni na manipulacje. W fazie projektowania systemu często nie uwzględnia się nadzoru wewnętrznego. W efekcie wiele istniejących dotąd mechanizmów nadzoru po wdrożeniu systemu traci skuteczność, a wiedza ta nie jest powszechnie znana (oszuści wiedzą zaś o tym doskonale). Ci, którzy rozumieją sposób działania systemu i potrafią się nim posługiwać, zyskują przewagę nad innymi. Mogą ją wykorzystać w celu załatwienia osobistych korzyści lub porachunków. I wreszcie stopień znajomości systemu ze strony kierownictwa jest często niewystarczający do tego, by w porę wychwycić błędy i nieprawidłowości. Jeśli kierownictwo zrzuca odpowiedzialność na nadzór, a z kolei nadzór nie ma faktycznej kontroli nad systemem, to system jest pozostawiony na łaskę oszustów (co oni skwapliwie wykorzystują).

Umiejętności i wiedza techniczna przestępców znacząco wzrasta, a wraz z nią możliwości pokonywania mechanizmów nadzoru i wykradania pieniędzy oraz innych cennych zasobów. Bez znajomości zasad postępowania przez oszustów i stosowanych przez nich narzędzi nie jest możliwa skuteczna obrona przez defraudacją i korupcją. Ponoszenie ryzyka wynikającego z otwartej dyskusji z uczciwymi pracownikami na ten temat i podjęcia działań zabezpieczających jest bowiem zawsze lepsze niż ponoszenie ryzyka, że ktoś nieuczciwy znalazł już jakąś lukę i w najlepsze ją wykorzystuje na szkodę firmy.





Artykuł powstał na podstawie książki Nigela Iyera i Martina Samociuka „Defraudacja i korupcja. Zapobieganie i wykrywanie” (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007).