Zarządzanie kapitałem obrotowym przedsiębiorstwa

Przeczytaj także: Analiza finansowa przedsiębiorstwa

Co to jest kapitał obrotowy?

Kapitał obrotowy definiuje się jako różnicę między kapitałem stałym a majątkiem trwałym lub jako różnicę aktywów bieżących i krótkoterminowych źródeł ich finansowania. Kapitał obrotowy stanowi w firmie bufor bezpieczeństwa ułatwiający zachowanie płynności finansowej w sytuacjach opóźnień płatności lub trudnościach ze sprzedażą produktów. Kapitał obrotowy pozwala kontynuować działalność bez zaciągania dodatkowych pożyczek oraz chroni przed poważniejszym konsekwencjami utraty płynności finansowej (spadek reputacji na rynku, zwiększenie kosztów pozyskania kapitału, nacisk na zmniejszenie cen produktów).

Poziom kapitału obrotowego w firmie może być zwiększony poprzez:

• zmniejszenie stanu majątku trwałego w wyniku upłynnienia zbędnych środków, likwidację środków zużytych oraz poprzez ograniczenie inwestycji wiążących środki własne na długi okres,
• zwiększenie kapitałów stałych w wyniku przeznaczenia znacznej części wygospodarowanego zysku na rozwój, zwiększenia kapitałów własnych poprzez emisję akcji lub zwiększenia zobowiązań długoterminowych (kredytów bankowych, obligacji).

Analogicznie spadek poziomu kapitału obrotowego będzie wynikiem:

• zwiększenie majątku trwałego w wyniku zakupu wartości niematerialnych i prawnych, rzeczowych składników majątku, zakupu akcji i obligacji, udzielenia długoterminowych pożyczek innym podmiotom gospodarczym bądź zwiększenia poziomu należności długoterminowych,
• zmniejszenia kapitałów stałych poprzez umorzenie akcji, pokrycie strat kapitałem zapasowym, spłatę zadłużenia długoterminowego.

Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy w firmie oblicza się według wzoru:

zapotrzebowanie na kapitał obrotowy = kapitał obrotowy — saldo netto środków pieniężnych

Wysokość zapotrzebowania na kapitał obrotowy jest zróżnicowana w zależności od sytuacji rynkowej firmy. Wzrost zapotrzebowania na kapitał obrotowy związany jest z wydłużaniem terminów płatności przez kontrahentów, skracaniem terminów regulowania zobowiązań, wzrost sprzedaży będący wynikiem lepszego wykorzystania zdolności produkcyjnych lub zwiększenie mocy produkcyjnych. W praktyce występują więc poniższe cztery sytuacje:

• Firma posiada odpowiedni kapitał obrotowy, niezbędny do bieżącego regulowania zobowiązań. Nie posiada ona jednak wolnych środków pieniężnych, lecz wszystkie zobowiązania reguluje terminowo inkasowanymi należnościami. Sytuacja taka może nastąpić w firmach o krótkim cyklu produkcyjnym lub w krótkim okresie w każdej innej firmie.
  

  kapitał obrotowy = zapotrzebowanie na kapitał obrotowy
  środki pieniężne = 0
  kredyty krótkoterminowe = 0

• Kapitał obrotowy w firmie nie wystarcza na bieżące regulowanie zobowiązań. Musi ona zatem korzystać z kredytów krótkoterminowych.
  

  kapitał obrotowy < zapotrzebowanie na kapitał obrotowy
  środki pieniężne = 0
  kredyty krótkoterminowe > 0

• Firma posiada niewielki kapitał obrotowy pochodzący głównie z kredytów długoterminowych. Zaciąga również kredyty krótkoterminowe, które jednak nie w pełni wystarczają na bieżące regulowanie zobowiązań. Bank ogranicza wielkość udzielanych kredytów, ponieważ firma posiada zbyt duże zapasy wyrobów gotowych oraz wysoki stan należności u odbiorców (część z nich jest nieściągalna).

  kapitał obrotowy < zapotrzebowanie na kapitał obrotowy
  środki pieniężne = 0
  kredyty krótkoterminowe > 0