Zarządzanie podatkami w firmie - grupy obciążeń

Przeczytaj także: Komisja Europejska o podatku od działalności cyfrowej

Płaszczyzna ekonomiczna otoczenia podatkowego dotyczy skali pobrania z majątku podatnika. Wielkość ciężaru podatkowego wyznaczona jest przez wydatki podatkowe, które obejmują nie tylko płatności poszczególnych podatków i parapodatków, ale również wydatki związane z ponoszenie kosztów ewidencji i rozliczeń oraz ograniczania ryzyka podatkowego. Wysokie — w postrzeganiu przez przedsiębiorcę — wydatki podatkowe stanowią dodatkową motywację w zarządzaniu podatkami. Wysoki ciężar podatkowy skłania również podatnika do podjęcia działań ryzykownych, a często nawet nielegalnych, byle tylko uniknąć płacenia nadmiernych sum. W warunkach znacznych obciążeń podatkowych strategia podatkowa przyjmuje kształt bardziej agresywny, natomiast przy niższych obciążeniach — formę raczej zachowawczą. Na płaszczyźnie ekonomicznej należy ponadto zauważyć, że zastosowanie instrumentów podatkowych (np. przyśpieszonej amortyzacji) dla zmniejszenie płatności podatkowych powinno być poprzedzone rachunkiem ekonomicznym. Korzyści są bowiem często tylko potencjalne, a ich realizacja zależy od spełnienia szeregu warunków, w tym ekonomicznych (np. wykazywanie odpowiednio wysokiego dochodu).

Płaszczyzna psychologiczna otoczenia podatkowego oznacza konieczność uwzględnienia specyficznego oddziaływania podatków na podatników (co często słychać na korytarzach urzędów instytucji podatkowych oraz na chodniku pod budynkami tych instytucji). Oddziaływanie psychologiczne ma dwa wymiary:

• po pierwsze, podatnicy, w tym przedsiębiorcy, zachowują się często wobec systemu podatkowego w sposób nieracjonalny, dążąc za wszelką cenę do zmniejszenia płatności podatkowych, co może prowadzić do nieuzasadnionego wzrostu ryzyka działalności oraz odbywa się kosztem innych celów przedsiębiorstwa; w efekcie takie działanie staje się nieopłacalne,
• po drugie, konstrukcje podatkowe zawierają bardzo często pozorne ulgi i udogodnienia, które stosowane mniej lub bardziej świadomie przez ustawodawcę mają stworzyć „wrażenie” wspierania przez system podatkowy rozwoju gospodarczego, a przez to tworzenie właściwego klimatu dla prowadzenia działalności gospodarczej.

Psychologiczne oddziaływanie dotyczy głównie małych przedsiębiorców, którzy nie są w stanie dokonać ekonomicznej oceny ulg i udogodnień (np. kredyt podatkowy lub podatkowa grupa kapitałowa). Strategia podatkowa powinna zatem opierać się wyłącznie na rachunku ekonomicznym, pomimo występowania charakterystycznej presji psychologicznej.

Analiza podatku i innych obciążeń obowiązkowych oraz systemu podatkowego (otoczenia podatkowego) stanowi podstawę dla określenia na czym polegają problemy przedsiębiorcy związanie z wszelkim opodatkowaniem, jakie pojawiają się zagrożenia oraz jakie są możliwości minimalizacji ciężaru podatkowego i ryzyka podatkowego, które stanowią cele zarządzania podatkami.




Artykuł powstał na podstawie książki Michała Poszwy „Zarządzanie podatkami w małej i średniej firmie. Rozwiązania na lata 2007-2009” (Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2007). Jest to podręcznik z zakresu podatków i finansów, skierowany dla przedsiębiorców oraz osób planujących założenie działalności gospodarczej. Wszelkie skróty i uzupełnienia w tekście za zgodą Wydawcy.