Przedszkola: uwaga na nieuczciwe umowy

Przeczytaj także: Przedszkola usuwają nieuczciwe klauzule

Wybierając przedszkole rodzice zwracają szczególną uwagę na warunki lokalowe, jakość opieki oraz możliwości twórczego rozwoju dziecka. Często jednak zapominają o uważnym zapoznaniu się z podpisywaną umową. Tymczasem pułapek jest wiele. Potwierdza to przeprowadzona przez UOKiK kontrola 200 niepublicznych przedszkoli, które zostały wybrane losowo na terenie całego kraju. W 163 przedszkolach ( 82 proc.) wykryto 474 postanowień umownych, które zdaniem Prezesa UOKiK stanowią klauzule abuzywne naruszające interesy ekonomiczne i nieekonomiczne konsumentów, korzystających z usług przedszkoli niepublicznych.

Urząd przebadał wzorce umów, ogólne warunki oraz regulaminy stosowane przez przedszkola. To pierwsza kontrola tej branży. Zakwestionowane postanowienia dotyczą głównie bezprawnego przerzucania na rodziców kosztów prowadzonej działalności. Część z nich odnosi się także do warunków opieki nad dziećmi podczas ich pobytu w przedszkolu.

Największa liczba zakwestionowanych postanowień (127) dotyczyła prawa przedszkola do jednostronnego i natychmiastowego wypowiedzenia umowy. Powodem rozwiązania kontraktu mogło być kilkudniowe zaleganie z opłatą czesnego – przedszkole może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia w przypadku nieuiszczenia płatności. Zdaniem Urzędu taka praktyka jest niezgodna z prawem. W świetle obowiązujących przepisów i orzecznictwa sądowego rozwiązanie umowy nie może nastąpić bez wcześniejszego wezwania rodziców do uregulowania należności w wyznaczonym terminie.

Wątpliwości Urzędu wzbudziły klauzule (105) umożliwiające przedsiębiorcom zmianę istotnych warunków umowy bez przyznawania konsumentom prawa do odstąpienia. Przedszkola nie podawały jasnych warunków, które mogły spowodować wzrost opłat, co uniemożliwiało rodzicom oszacowanie całkowitych kosztów usługi. Przykładem nadużycia ze strony przedsiębiorców jest klauzula: "czesne za przedszkole może ulegać zmianie w miarę potrzeb" czy "zleceniobiorca zastrzega sobie prawo do podniesienia kwot z tytułu czesnego w trakcie trwania umowy". W praktyce oznacza to, że konsument zostaje zmuszony do ponoszenia kosztów, które mogą być dowolnie ustalane przez silniejszą stronę kontraktu.

Wskazać ponadto należy, że prowadzący przedszkola zamieszczają w stosowanych wzorcach umów postanowienia uprawniające ich do rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym przy zaistnieniu innych okoliczności, które pozostają bliżej niesprecyzowane, wskazane jako choćby „naruszenie zasad harmonijnej współpracy z placówką i innymi rodzicami” i nie różnicują przypadków, gdy do ich naruszenia doszło z winy konsumentów od tych, gdy ich naruszenie było wynikiem okoliczności nieobciążających żadną ze stron umowy. Brak jest także, po stronie konsumentów, porównywalnego uprawnienia do rozwiązania umowy na wypadek nienależytego wywiązywania się z niej przez prowadzących przedszkola, co narusza równowagę stron stosunku umownego.

Dużą grupę zakwestionowanych postanowień (92) stanowią te, które uprawniają przedszkola do pobierania opłat za wyżywienie w czasie nieobecności dziecka lub czesne za okres, w którym przedszkole jest nieczynne. W opinii Prezesa UOKiK przedsiębiorca nie może pobierać opłaty za usługę, która nie jest realizowana.

Uciążliwą praktyką dla rodziców jest pobieranie wygórowanych odsetek za nieterminowe regulowanie należności (39 zakwestionowanych praktyk). Przedsiębiorcy nakładają na konsumentów odsetki, które w wielu przypadkach przekraczają w skali roku nawet wartość świadczenia, od którego są naliczane. Urząd nie kwestionuje prawa przedsiębiorcy do pobierania odsetek za opóźnienie w zapłacie, wątpliwości budzi ich wysokość, która wielokrotnie przekracza dopuszczalną prawem normę.