Korupcja w Polsce 2008

Przeczytaj także: Korupcja w Polsce i na świecie 2007

Z kolei niezwykle korzystne dla członka spółki wodnej są unormowania dotyczące odpowiedzialności ponoszonej za zobowiązania spółki, w myśl których członek takiej spółki nie odpowiada w ogóle za takie zobowiązania. Przepisy ustawy Prawo wodne stwarzają jednak możliwość otrzymywania przez członków spółek wodnych korzyści finansowych związanych z działalnością w spółce, w szczególności wynagrodzenia wynikającego z faktu zatrudnienia w spółce (ustawa tego nie zabrania). Ponadto, w razie rozwiązania spółki, to jej członkowie decydują o przeznaczeniu majątku spółki – a mając na uwadze charakter działalności spółki wodnej – mogą to być środki o dużej wartości majątkowej. Warto również wspomnieć, że udziały w spółce wodnej podlegają (w przypadku osób fizycznych) dziedziczeniu, albowiem art. 165 ust. 7 ustawy Prawo wodne stanowi, że następca prawny członka spółki wstępuje w jego prawa i obowiązki.

Odnosząc powyższe uwagi do przepisów wprowadzających ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne zważyć należy, że przepisy ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz.U. z 2001 nr 142 poz 1591 z późn zm.), ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jednolity: Dz.U. z 2001 nr 142 poz 1592 z późn zm.), ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2001 nr 142 poz 1590 z późn zm.) oraz ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jednolity: Dz.U. z 2006 r. Nr 216, poz.1584) nie zawierają żadnego ograniczenia związanego z możliwością łączenia funkcji publicznej z prowadzeniem przez członka spółki wodnej działalności w spółce wodnej. Działalność w spółce wodnej jest w istocie działalnością prowadzoną w celu osiągnięcia zysku, który zgodnie z celami statutowymi może zostać przekazany członkowi spółki w sytuacji, w której będzie on pracownikiem tejże spółki. Jest to więc działalność zbliżona swoim charakterem do działalności gospodarczej.

W tej sytuacji obecne unormowania dotyczące spółek wodnych i brak zakazu łączenia członkostwa w spółkach wodnych z pełnieniem funkcji publicznych rodzi zagrożenia korupcyjne. Do Transparency International Polska docierają sygnały o tym, że osoby pełniące ważne funkcje w samorządzie terytorialnym łączą członkostwo w spółkach wodnych i mają przy tym możliwość podejmowania decyzji korzystnych dla podmiotu, z którego działalności mogą osiągać zyski. Jest to sytuacja konfliktu interesów, stwarzająca duże zagrożenie korupcyjne.

Warto przy tym zaznaczyć, że do działalności spółek wodnych nie mają zastosowania przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112 poza 1198 z późn. zm.), co powoduje że działania takiej spółki znajdują się poza jakąkolwiek kontrolą społeczną. Spółka wodna nie może też bezpośrednio stać się przedmiotem jakiejkolwiek kontroli ze strony władz publicznych (np. ze strony Najwyższej Izby Kontroli czy też komisji rewizyjnej właściwej jednostki samorządu terytorialnego). Jeśli spółka wodna korzysta z funduszy publicznych, to ich wydatkowanie może być kontrolowane tylko przy okazji kontroli podmiotu, który przekazał spółce wodnej środki z majątku publicznego, ale konsekwencje tej kontroli w żaden sposób nie będą dotyczyły członków albo członków zarządu spółki wodnej.

Mając powyższe na względzie stwierdzić należy, że obowiązujące w Polsce unormowania prawne dotyczące tzw. „sektora wodnego”, związane z działalnością spółek wodnych niosą za sobą poważne zagrożenia korupcyjne. Dlatego też Transparency International Polska rekomenduje:

• ustawowe przekształcenie spółek wodnych w spółki prawa handlowego i oparcie ich działalności na kodeksie spółek handlowych,
• wprowadzenie ustawowych mechanizmów pozwalających na kompleksową kontrolę majątku spółek wodnych uzyskanego z wykorzystaniem majątku publicznego pod względem legalności i celowości uzyskania tego majątku, a następnie przeprowadzenie tej kontroli,
• przeprowadzenie kontroli działalności jednostek sektora finansów publicznych związanej z dotacjami oraz innymi świadczeniami przekazanymi przez te jednostki na rzecz spółek wodnych;
• w przypadku pozostawienia w polskim ustawodawstwie instytucji spółki wodnej bezwzględne wprowadzenie ustawowych unormowań zakazujących łączenia członkostwa lub zatrudnienia w spółce wodnej z wykonywaniem funkcji publicznych (zwłaszcza na szczeblu samorządu terytorialnego).

Informacje o badaniu
W części tematycznej raport przedstawia pogłębiona analizę jednego z kluczowych zagrożeń korupcyjnych. W części poświęconej poszczególnym krajom raport zawiera sprawozdania na temat reform instytucjonalnych i trendów w ponad 30 krajach we wszystkich częściach świata. W części badawczej raport ukazuje metody w diagnozowaniu oraz szacowaniu zjawiska korupcji. Twórcą raportu GCR jest co roku grupa ludzi pracujących w Departamencie Strategii i Badań Sekretariatu TI w Berlinie.

Do pobrania: