Co to jest społeczeństwo informacyjne?

Przeczytaj także: E-społeczeństwo: zagrożenia

Interesującą rzeczą jest specyficzny język CMC. Zdaniem niektórych analityków, CMC, a w szczególności poczta elektroniczna, stanowi zemstę medium pisanego, powrót do umysłu typograficznego i odzyskiwanie sił przez konstruowany, racjonalny dyskurs — tak bardzo nadszarpnięty przez masową kulturę obrazkową końca XX wieku. Zdaniem innych — wręcz przeciwnie. Nieformalość, spontaniczność i anonimowość tego medium stymuluje to, co nazywają oni nową formą „oralności” wyrażanej za pośrednictwem tekstu elektronicznego. Jeśli możemy uznać, że takie zachowanie jest nieformalnym, nieskonstruowanym pisaniem, wchodzeniem w interakcje w czasie rzeczywistym, w trybie synchronicznego czatu, być może będziemy mogli przewidzieć powstanie nowego medium łączącego formy komunikacji, które wcześniej pozostawały rozdzielone w różnych dziedzinach ludzkiego umysłu. Jak pisze de Kerckhove: „Informacją medium cyberprzestrzeni jest dotyk, ciało, tożsamość. Według pesymistów, to właśnie te trzy obszary naszej istoty tracimy w kontakcie z techniką. Lecz czy ich zagrożenie nie spowoduje jednocześnie, że zaczniemy poświęcać im trochę więcej uwagi?”

Kiedy oceniamy społeczne i kulturowe oddziaływanie CMC, musimy mieć w pamięci skumulowane wyniki badań socjologicznych dotyczących społecznego korzystania z technologii. Mistrzowska praca Claude’a Fischera (1992) poświęcona społecznej historii telefonu w Ameryce do 1940 r., pokazuje wysoką społeczną elastyczność każdej określonej technologii. Społeczności północnej Kalifornii, które badał, przyjęły telefon w celu umocnienia swych już istniejących społecznych sieci komunikacji oraz wzmocnienia swych głęboko zakorzenionych nawyków społecznych. Telefon zaadaptowano, a nie tylko zaadoptowano. Ludzie kształtują technologię, by dopasować ją do swoich potrzeb, Wspólne dla CMC jest to, że według nielicznych istniejących badań tej kwestii, nie jest ona substytutem innych środków komunikacji: wzmacnia ona istniejące uprzednio wzory społeczne. Powiększa komunikację telefoniczną i transportową, rozszerza zasięg sieci społecznych i umożliwia im bardziej aktywne interakcje w wybranych wzorcach czasowych.

Ponieważ dostęp do CMC jest ograniczony kulturowo, edukacyjnie i ekonomicznie — i będzie taki przez długi czas — najbardziej znaczącym kulturowym oddziaływaniem CMC może być potencjalnie zarówno wzmocnienie kulturowo dominujących sieci społecznych, jak i wzrost ich kosmopolityzmu i globalizmu. Nie jest tak dlatego, że CMC jest ze swej istoty bardziej kosmopolityczna: pierwsze sieci telefoniczne sprzyjały bardziej komunikacji lokalnej niż komunikacji na duże odległości. W niektórych wspólnotach wirtualnych większość ich regularnych członków stanowią lokalni mieszkańcy, a niektórzy z nich okresowo urządzają przyjęcia face-to-face, by kultywować swą elektroniczną bliskość. Jednakże, mimo ich potencjalnej użyteczności dla ruchów społecznych, oddziaływanie sieci elektronicznych w ogóle w obszarze kultury może równie dobrze sprowadzać się do wzmocnienia kosmopolityzmu nowych klas profesjonalistów i menedżerów, żyjących symbolicznie w globalnym układzie odniesienia, inaczej niż większość populacji w każdym kraju. CMC może być więc potężnym medium wzmacniającym społeczną jedność kosmopolitycznej elity, dostarczając materialnego wsparcia dla znaczenia globalnej kultury, od elegancji adresu poczty elektronicznej do szybkiej cyrkulacji modnych wiadomości. I odwrotnie, dla większości populacji we wszystkich krajach, pomijając miejsce pracy i zakupy online, doświadczenie i korzystanie z CMC będzie coraz bardziej splatać się z nowym światem komunikacji, kojarzonym z powstaniem multimediów.




Jeśli zaciekawił cię temat przemian e-społeczeństwa i e-kultury, więcej ciekawych informacji znajdziesz w książce Manuela Castellsa „Społeczeństwo sieci” (Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007). Wszelkie skróty i uzupełnienia za zgodą Wydawcy. Książkę znajdziesz w księgarni internetowej www.ksiegarnia.pwn.pl, wpisując w pole wyszukiwarki zwrot „społeczeństwo castells”.