Tydzień 43/2003 (20-26.10.2003)

• W trakcie madryckiej konferencji państw dotujących odbudowę Iraku Bank Światowy poinformował, że na odbudowę przeznaczy w ciągu najbliższych 5 lat od 3mld USD do 5mld USD.

• Japoński koncern Sony (drugi, co do wielkości producent elektroniki użytkowej) zatrudnia 161tys. pracowników. Ostatnio zapowiedział zwolnienie w ciągu trzech lat blisko 20 tys. pracowników. Zamierza też przenieść produkcje telewizorów poza kraj (prawdopodobnie do Chin).

• Lucent- światowy koncern, producent sprzętu telekomunikacyjnego zakończył ubiegły kwartał pierwszym od trzech lat zyskiem netto.

• Drugi pod względem wielkości amerykański koncern chemiczny DuPont, zakończył trzeci kwartał stratą netto w wysokości 873mln USD.

• Czołowy amerykański koncern farmaceutyczny Merck, podjął decyzję o zwolnieniu 4400 pracowników. Redukcja zatrudnienia pozwoli na oszczędności roczne rzędu 250mln USD-300 mln USD.

Mikrokomentarz do wydarzeń gospodarczych

---

JAK AMERYKĘ POSTRZEGAJĄ EUROPEJCZYCY
Historia uczy, że problemem każdego światowego giganta jest skłonność do nadmiernego rozszerzania tak wielkości obszaru, na którym chce on dominować, jak i stopnia ingerencji w sprawy wewnętrzne krajów na tym obszarze. Im większą przewagę posiada, tym mniejszą wykazuje skłonność do rozwiązań ugodowych opartych na dyplomacji i negocjacjach, które na ogół wymagają większej cierpliwości i liczenia się z poglądami partnera. Hegemon najczęściej zapomina o zasadzie, że dyplomacja we wprowadzaniu własnych koncepcji (mimo wszystkich swoich wad), jeśli ją dodatkowo wspomożemy posiadanym potencjałem jest na ogół rozwiązaniem lepszym i skuteczniejszym, bo trwalszym i tańszym od siłowych rozwiązań.

Mówiąc o USA myślimy w pierwszej kolejności o ich potędze gospodarczej i militarnej. Jednak zbyt często światowa potęga mylona jest z dominacją nad światem. Amerykanie niewątpliwie są potęgą, lecz dominowanie nad światem już dzisiaj wydaje się być poza ich możliwościami. Wyraźnie to widać, że w pojedynkę nie są oni w stanie wykreować nowego ładu światowego. Oto kilka przykładów:

• Powstała strefa Wolnego Handlu Ameryki Północnej (NAFTA) integrująca gospodarki trzech krajów Ameryki Północnej. Jednak koncepcja Białego Domu rozszerzenia tej struktury na kraje obu Ameryk (bez Kuby) i stworzenie Strefy Wolnego Handlu Ameryk (FTAA), natrafiła na zdecydowany opór.

• Rozszerzająca się Unia Europejska od lat rozwija stosunki gospodarcze z krajami Afryki Północnej, od Maroka i Tunezji poczynając, a na Izraelu, Palestynie i Turcji kończąc. Niedawno USA przedstawiło konkurencyjną koncepcję stworzenia Strefy Wolnego Handlu Środkowego Wschodu (MEFTA) dodając do listy krajów między innymi Irak i Afganistan. Spotkała się ona z chłodną reakcją tak Brukseli, jak i wielu krajów z tego obszaru.

• W ostatnich dniach kraje Azji Południowo-Wschodniej postanowiły, że do roku 2020 same stworzą strefę wolnego handlu. Wzorem dla nich jest koncepcja Unii Europejskiej. Decyzję podjęto podczas szczytu ASEAN (Stowarzyszenia Państw Azji Południowo-Wschodniej). Planowana strefa wolnego handlu obejmowałaby blisko pół miliarda osób. Do strefy zamierza przystąpić Korea Południowa. ASEAN prowadzi negocjacje o utworzeniu strefy wolnego handlu z Chinami (realizacja do końca 2010 roku), z Indiami (z terminem realizacji do 2011 roku) i Japonią (do 2012 roku).

• Ostatni szczyt WTO w Cancun zakończył się fiaskiem wbrew interesom USA i przy zupełnym zaskoczeniu Białego domu. Stało się to w wyniku buntu krajów biednych, które dotąd w ramach tej organizacji ulegały presji "wielkich" i głosowały zgodnie z ich propozycjami.

Przykładem potwierdzającym przedstawioną wyżej tezę (w dziedzinie militarnej) była akcja amerykańska w Iraku, która spotkała się ze sprzeciwem w wielu krajach. Teraz obserwujemy liczne próby dyplomacji USA, by te kraje włączyły się w stworzenie warunków dla pokojowej odbudowy zniszczonego Iraku...

Europa buduje swoje oczekiwania związane z nowym, prawnym i gospodarczym porządkiem światowym, wokół takich organizacji jak ONZ, Światowa Organizacja Handlu (WTO), Międzynarodowy Trybunał Karny i inne międzynarodowe instytucje i mechanizmy (np. obrona praw człowieka, czy też ochrona środowiska). Ostatnie jednak lata wskazują, że Europa w tych sprawach ma nieco inny pogląd, niż USA. W Europie panuje opinia, że Amerykanie przestrzegają tylko te z międzynarodowych reguł, które są im wygodne, a ignorują to, co jest sprzeczne z ich interesami (nieuznawanie werdyktów Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze, Protokołu z Kioto, stanowiska Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie Iraku, łamanie reguł WTO-cła na stal i dopłaty eksportowe itp.).

Tworzy się nowy międzynarodowy ład. Ameryka chce go ustanowić zgodnie ze swoimi celami. Natomiast Europa chce ładu wielostronnego, który zasadniczo ograniczy amerykańską potęgę.

Czym się to skończy?