Lewiatan: sektor małych i średnich przedsiębiorstw 2008

Przeczytaj także: Pozapłacowe koszty pracy główną barierą rozwoju MSP

Według analiz do 2007 r. małe i średnie firmy bardzo wyraźnie działały w krótkim horyzoncie czasowym – wykorzystywały maksymalnie posiadane zasoby i dopiero wtedy podejmowały inwestycje, których celem było zwiększenie możliwości produkcyjnych. Nie były zainteresowane wprowadzaniem na rynek nowych produktów. Jedyną strategią konkurowania była cena. Innowacjami jako narzędziem do budowania pozycji konkurencyjnej interesował się mniej niż 1% firm. Przedsiębiorstwa małe i średnie, porównując się do konkurentów działających w krajach UE, jednoznacznie wskazywały swoje cenowe przewagi.

Jak zaznacza PKPP Lewiatan gorzej już było z przewagami pod względem jakości produktów i usług, pod względem ich innowacyjności czy pod względem promocji i dystrybucji. MSP realizowały krótkookresowe cele – wykorzystać dobrą koniunkturę gospodarczą. Jednak wyniki badania wskazują na zmianę strategii małych i średnich firm. Znacznie większe znaczenie w budowaniu ich pozycji konkurencyjnej na rynku ma dzisiaj jakość, specjalizacja, umiejętność dopasowywania produktów i usług do potrzeb klientów. Są znacznie bardziej zainteresowane inwestowaniem, przy czym inwestują coraz więcej w nowe technologie.

Jedno nie zmieniło się, jak zauważają eksperci - 86,8% MSP w odpowiedzi na pytanie, czy ważniejsze jest dla nich opieranie się w działalności bieżącej i rozwojowej na środkach własnych czy na obcych, wskazują kapitały własne.

MSP wskazują również, że ciągle istnieje problem braku pracowników i problem zbyt szybko rosnących wynagrodzeń. W okresie lipiec 2007 – czerwiec 2008 poszukiwało nowych pracowników 36,8% firm. Z tej grupy nie miało żadnego problemu z ich znalezieniem jedynie 8,9% firm. Trzy razy więcej, bo 27,9% firm wskazywało na problemy z pozyskaniem odpowiednich pracowników.

Większość (57,3% MSP) firm podniosła pracownikom wynagrodzenia w stopniu, w jakim planowała. Ponad połowa MSP o więcej niż 10%.

Z badania wynika, że re firmy, które poszukiwały pracowników, ciągle musiały oferować im wyższe niż planowały wynagrodzenia (prawie 50% MSP). Nieplanowany wzrost płac dotyczył najczęściej wysoko wykwalifikowanych pracowników fizycznych (64,4% wysoko wykwalifikowanych pracowników fizycznych poprzez groźbę odejścia wywalczyło sobie płacę wyższą niż uprzednio zaplanowano na to stanowisko).

Ograniczenia w rozwoju MSP

Małe i średnie przedsiębiorstwa po raz kolejny wskazały kierunki absolutnie niezbędnych działań, które powinny zostać podjęte przez rząd, aby przedsiębiorczość w Polsce mogła się rozwijać. Okazuje się, że ta lista nie różni się od list z poprzednich lat. Mimo obniżenia składki rentowej przedsiębiorcy najgłośniej mówią o zbyt wysokich pozapłacowych kosztach pracy. Uważają, że rząd musi skoncentrować swoje działania na ich obniżeniu.

Według badania na kolejnych miejscach MSP wskazują podatki – brak jednoznaczności, przejrzystości w systemie podatku VAT, brak jednoznaczności i przejrzystości w systemie podatku dochodowego od działalności gospodarczej oraz, na czwartym miejscu, ciągle zbyt wysokie podatki od działalności gospodarczej.

Ważną barierą, nad której usunięciem w opinii PKPP Lewiatan należy pracować, jest nieelastyczne prawo pracy. Kolejną przeszkodą są procedury administracyjne, które podnoszą koszty działania przedsiębiorstw i ograniczają ich możliwości rozwoju. Rząd polski zobowiązał się wobec UE, a tym samym wobec przedsiębiorstw działających w Polsce, że do 2010 r. ograniczy o 25% koszty administracyjne. Według ekspertów Nadzwyczajna Komisja Sejmowa Przyjazne Państwo sama tego zadania nie udźwignie, potrzebuje wsparcia, którego nie dostaje.

Z analiz wynika, że kolejne bariery to brak możliwości stosowania elastycznych form zatrudnienia oraz stan infrastruktury. PKPP Lewiatan zauważa, że brak wykwalifikowanych pracowników to problem, który pojawił się niedawno, jednak nie zostały podjęte żadne działania, które mogłyby go rozwiązać. A potrzeba likwidacji tej bariery nie wynika z krótkookresowych zaburzeń na rynku pracy, lecz ma systemowy charakter. Zdaniem ekspertów gospodarka będzie potrzebowała coraz więcej dobrze wykształconych pracowników. Tylko pracodawcy wiedzą, z jakim potencjałem przychodzą do nich młodzi ludzie zaraz po zakończeniu edukacji.