Ochrona środowiska w Polsce 2000-2007

Przeczytaj także: Europejczycy dbają o środowisko naturalne

Polska zaliczana jest do krajów ubogich w zasoby wodne. Średni roczny odpływ wód powierzchniowych z terytorium Polski (łącznie z dopływami z zagranicy – 7 km3) w latach 2000-2007 wynosił 59,5 km3. W przeliczeniu na 1 mieszkańca daje to roczny zasób wód 1,4 dam3, podczas gdy w krajach europejskich zasoby te są szacowane na 4,6 dam3/rok. Ponadto zasoby wód powierzchniowych Polski cechuje duża zmienność czasowa i terytorialna, co powoduje okresowe nadmiary i deficyty wody w rzekach. Zbiorniki retencyjne w Polsce posiadają małą pojemność. Łączna ich pojemność nie przekracza 6% objętości odpływu rocznego wód z obszaru kraju, co nie zapewnia dostatecznej ochrony przed okresowymi nadmiarami lub deficytami wody. Jest to mało, zarówno w stosunku do innych krajów europejskich, bogatszych w wodę, jak i do realnych możliwości wynoszących 15% średniego rocznego odpływu.

W latach 2000-2007 pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności zwiększył się o ok. 3% (11,0 km3 w 2000 r. do 11,4 km3 w 2007 r.), przy czym pobór wody na potrzeby eksploatacji sieci wodociągowej od 2000 r. systematycznie maleje i w 2007 r. wynosił 2085,6 hm3, tj. o 264,5 hm3 (o 11,2%) mniej niż w 2000 r. Zmniejszenie poboru wody na cele komunalne wynika przede wszystkim z ograniczenia strat w dystrybucji wody, instalowaniu wodomierzy oraz wzrostu cen wody dla gospodarstw domowych, co skłania odbiorców do jej oszczędzania. W omawianym przedziale czasowym zwiększył się natomiast - o 7,2% - pobór wody na cele produkcyjne, głównie na cele związane z: odprowadzaniem ścieków, wywozem odpadów, usługami sanitarnymi i pokrewnymi – wzrost o 5,6 hm3 (ponad sześciokrotny), budownictwem – wzrost o 4,1 hm3 (o 48,2%), wytwarzaniem i zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz i wodę – wzrost o 681,5 hm3 (o 10,2%).
Największy udział w zużyciu wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w 2007 r. ma przemysł (75,2%).

Głównym źródłem zaopatrzenia gospodarki narodowej w wodę są wody powierzchniowe. Wody ujmowane z rzek i jezior pokrywają ponad 85% potrzeb. Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych wg stanu na koniec 2007 r. wyniosły 16,9 km3 i wykorzystywane były głównie na zaopatrzenie ludności w wodę do picia (pobór na cele eksploatacji sieci wodociągowej stanowił 87% całkowitego poboru wód podziemnych w 2007 r.).

Stan jakości wód w Polsce ulega poprawie. Wyniki badań monitoringu diagnostycznego wykazały, że w latach 2004-2007 zmniejszył się o ponad 4% udział wód nadmiernie zanieczyszczonych (klasa V – wody o złej jakości, wg klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych obejmującej pięć klas jakości tych wód).

Pomimo korzystnych tendencji, obecny stan czystości rzek jest nadal niezadowalający, szczególnie pod względem sanitarnym (bakteriologicznym). W 2007 r. monitoringiem diagnostycznym objęto 653 punkty pomiaru jakości wód w rzekach. Aż w 303 punktach wodę w badanych rzekach zaklasyfikowano do klasy IV (wody o niezadowalającej jakości), a w 255 punktach do klasy III (wody o zadowalającej jakości). Tylko w 1 punkcie wody zaklasyfikowano jako wody o bardzo dobrej jakości (I klasa czystości).

W 2006 r. zbadano stan czystości wód 121 jezior o łącznej powierzchni ponad 27 tys. ha i objętości wód 2,2 mld m3.W badanej grupie znalazło się 9 jezior o najwyższej, I klasie jakości wód. Stanowiły one 7,4% liczby badanych jezior i 6,0% ich objętości. Najwięcej jezior znalazło się w klasach II i III (ponad 90% objętości wód badanych). Jeziora pozaklasowe (14) stanowiły 2,5% liczby badanych jezior i 6,7% badanych zasobów wód w jeziorach. Ze względu na coroczną zmienność zbioru badanych jezior, utrudnione jest określenie rzeczywistych trendów zmian ich czystości.
Wyniki monitoringu jakości wód podziemnych w latach 2004-2007 wskazują na niewielką poprawę ich jakości. Udział wód o bardzo dobrej (I klasa) i dobrej (klasa II) jakości wzrósł odpowiednio o ponad 3% i 29%, a wód klasy V (złej jakości) zmniejszył się o 4%.

Zanieczyszczenia i degradację zasobów wodnych powodowały przede wszystkim ścieki. W latach 2000-2007 ilość ścieków przemysłowych i komunalnych wymagających oczyszczenia zmniejszyła się o 14% (z 2,5 km3 do 2,2 km3), a ilość ścieków nie oczyszczanych o 50% (z 0,3 km3 do 0,2 km3), przy jednoczesnym zmniejszeniu o 22% udziału ścieków oczyszczanych mechanicznie (z 0,7 km3 do 0,6 km3) i zwiększeniu o 80% (z 0,5 km3 do 0,8 km3) ilości ścieków oczyszczanych w oczyszczalniach o wysoko efektywnych technologiach oczyszczania, umożliwiających zwiększoną redukcję azotu i fosforu, tj. metodami z podwyższonym usuwaniem biogenów.