Ochrona środowiska w Polsce 2000-2007

Przeczytaj także: Europejczycy dbają o środowisko naturalne

W całym kraju widoczne są efekty realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOSK). Porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej przejawiało się – obok oddawania do eksploatacji nowych oczyszczalni - rozbudową sieci wodociągowo-kanalizacyjnej, wyłączaniem z eksploatacji obiektów przestarzałych i nieefektywnych (likwidowano głównie oczyszczalnie mechaniczne), modernizowaniem oczyszczalni (dostosowywaniem parametrów oczyszczalni do aktualnych potrzeb poprzez likwidację nadwyżek przepustowości, rozbudowę obiektów przeciążonych),a także inwestowaniem w urządzenia do redukcji ładunków zanieczyszczeń w ściekach.

Dostosowany do wymogów dyrektyw UE (głównie Ramowej Dyrektywy Wodnej) KPOSK zakłada wyposażenie do 2015 r. wszystkich aglomeracji powyżej 2 tys. mieszkańców w oczyszczalnie ścieków komunalnych. W latach 2000-2007 liczba miast obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków zwiększyła się o 71 (z 801 miast w 2000 r. do 872 w 2007 r., tj. o 8,9%). Na ogólną liczbę 891 miast w Polsce w 2007 r., 19 nie było obsługiwanych przez oczyszczalnie ścieków (najwięcej – 10 miast z grupy od 2000 do 5000 mieszkańców). Od 2000 r. w gminach przybyło 658 oczyszczalni ścieków, w tym 481 biologicznych i 208 z podwyższonym usuwaniem biogenów.

Wskaźnik ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków w % ludności ogółem wzrósł z 53,6% w 2000 r. do 62,2% w 2007 r., przy czym w miastach wzrósł odpowiednio z 80,0% do 86,6%, zaś na wsi z 11,3% do 23,8%. Z oczyszczalni mechanicznych korzystało w Polsce w 2007 r. tylko 0,5% ludności (w 2000 r. 3,4%), natomiast obiekty typu biologicznego obsługiwały 20,7% ludności kraju (w 2000 r. – 30,1%), a o podwyższonym usuwaniu biogenów 41,1% (w 2000 r. 20,1%). W 2007 r. 436 miast i 525 gmin wiejskich wyposażonych było w nowoczesne oczyszczalnie ścieków o podwyższonej redukcji związków azotu i fosforu. W obiektach tych oczyszczono 0,8 km3 ścieków, co stanowiło 70% ścieków odprowadzonych siecią kanalizacyjną z miast i wsi. Wskaźnik ten w większości krajów europejskich oscyluje wokół 70%.

W 2000 r. rozpoczęto prace związane z porządkowaniem zaniedbanej dotychczas gospodarki wodno-ściekowej na wsi. W 2007 r. długość sieci wodociągowej rozdzielczej wynosiła 257 tys. km, tj. o 45 tys. km (o 21%) więcej niż w 2000 r. Podłączono do sieci wodociągowej 760 tys. budynków mieszkalnych (wzrost o ok. 20%). W latach 2000-2007 rozbudowie uległa również sieć kanalizacyjna. W 2007 r. długość sieci kanalizacyjnej wynosiła 89,5 tys. km i była dłuższa w porównaniu z 2000 r. o 38,3 tys. km, tj. o ok. 75% (w 2000 r. wynosiła 51,2 tys. km). W latach 2000-2007 do sieci kanalizacyjnej podłączono 839 tys. budynków.

Polska jest jednym z najludniejszych i największych krajów regionu Morza Bałtyckiego i ma decydujący udział w jego zanieczyszczaniu związkami azotu i fosforu. Jednak w porównaniu z innymi krajami bałtyckimi, w przeliczeniu na 1 mieszkańca, ładunek substancji biogennych - głównie związków azotu i fosforu – odprowadzanych z Polski do Bałtyku jest jednym z najniższych. Wynika to głównie z bardziej intensywnego nawożenia mineralnego w pozostałych krajach zlewiska Morza Bałtyckiego. Według badań prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, w 2007 r. wielkość ładunków zanieczyszczeń odprowadzonych do Morza Bałtyckiego z dorzeczy Wisły, Odry i rzek Przymorza była mniejsza niż w 2000 r. Wielkość ładunku azotu ogólnego zmalała z 187,9 tys. ton w 2000 r. do 163,6 tys. ton w 2007 r. (o ok. 13%), przy czym w poszczególnych latach wielkość ta ulegała znacznym fluktuacjom (w latach 2000-2007 najniższe ładunki odnotowano w 2004 r. – 102,6 tys. ton, zaś najwyższe w roku 2002 – 239,1 tys. ton). W przypadku fosforu ogólnego wielkość ładunków zmniejszyła się z 12,1 tys. ton w 2000 r. do 9,1 tys. ton w 2007 r., tj. o ok. 25%. Zmniejszyła się również wielkość ładunku BZT5 – z 214,0 tys. ton w 2000 r. do 167,6 tys. ton w 2007 r. (o ok. 22%). W dalszym ciągu utrzymuje się jednak wysoki poziom degradacji środowiska morskiego. Nadmierne obciążenie wód Bałtyku substancjami organicznymi i biogennymi powoduje złe warunki tlenowe w warstwach przydennych strefy głębokowodnej oraz przyczynia się do postępu eutrofizacji wód morskich.

Odpływ metali ciężkich rzekami do Morza Bałtyckiego w latach 2000-2007 ulegał wahaniom. W 2007 r., w porównaniu z 2000 r., odnotowano zmniejszenie odpływu: cynku (o ponad 60%), rtęci (o ok. 50%) oraz niklu (o ponad 10%). W omawianym okresie zwiększył się znacznie odpływ: chromu (ponad sześciokrotnie), kadmu (ponad dwukrotnie), ołowiu (o 83%) i miedzi (o 54%).

W wyniku uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej w miejscowościach nadmorskich, z których ścieki odprowadzane są bezpośrednio do Bałtyku, poprawił się stan sanitarny polskich plaż. W 2006 r. dwa polskie kąpieliska – Świnoujście Uznam i Gdańsk Brzeźno – uzyskały prawo do używania znaku błękitnej flagi. Świnoujście, jako jedyne miasto w Polsce, może poszczycić się zdobyciem tej nagrody nieprzerwanie, trzykrotnie z rzędu. W 2007 r. oprócz Świnoujścia, Błękitna Flaga zawisła w dwóch miejscowościach w Polsce - Pogorzelicy i Pobierowie. Wszystkie wyróżnione plaże zlokalizowane są w woj. zachodniopomorskim.