Ochrona środowiska w Polsce 2000-2007

Przeczytaj także: Europejczycy dbają o środowisko naturalne

Z ogólnej ilości wytworzonych w 2007 r. odpadów 76% poddano odzyskowi, ok. 16% unieszkodliwiono przez składowanie, 4% unieszkodliwiono w inny sposób niż składowanie, a 4% poddano czasowemu magazynowaniu.

Odpady deponowane na składowiskach ulegają niekontrolowanym procesom fizycznym, chemicznym i biologicznym, przez co mogą stanowić zagrożenie dla środowiska. Ogólna ilość odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych) dotychczas nagromadzonych zmniejszyła się z 2011 mln ton w 2000 r. do 1735 mln ton w końcu 2007 r.

Ilość odpadów komunalnych stałych zebranych w 2007 r. w porównaniu do 2000 r. była niższa o prawie 18% i wyniosła ok. 11 mln ton – 265 kg na 1 mieszkańca. Składowanie na wysypiskach jest podstawowym sposobem postępowania z odpadami komunalnymi. W 2007 r. unieszkodliwiono przez składowanie 90% odpadów wytworzonych (9,1 mln ton). Unieszkodliwieniu termicznemu (w spalarniach) poddano jedynie 0,4% odpadów komunalnych wytworzonych, a biologicznemu (w kompostowniach) niecałe 3%. Według Eurostat-u, począwszy od 2000 r. w wielu krajach członkowskich UE, obserwuje się wzrost wytwarzania odpadów komunalnych na 1 mieszkańca, a biorąc po uwagę 27 krajów członkowskich UE ogółem rośnie również ilość odpadów spalanych, a spada ilość odpadów składowanych przypadających na 1 mieszkańca.

Od 2000 r. nie uległ większym zmianom udział odpadów wyselekcjonowanych wśród wywiezionych w Polsce odpadów komunalnych, kształtujący się w 2007 r. na następującym poziomie: szkło – 1,3%, papier i tektura - 1,1%, tworzywa sztuczne oraz odpady wielkogabarytowe po 0,7%, tekstylia – 0,3%, metale – 0,1%.

Poprawia się sytuacja w zakresie odgazowywania składowisk (wysypisk). Na 929 czynnych składowisk odpadów komunalnych w 2007 r., 304 posiadało instalacje odgazowywania (w 2000 r. tylko 96), w tym 237 z gazem uchodzącym do atmosfery. Nadal niewielka ich część (tylko 12) posiada instalację odgazowywania z odzyskiem energii cieplnej, a 44 odzyskiem energii elektrycznej (w 2000 r. liczba składowisk z ww. instalacjami wynosiła odpowiednio 2 i 11 składowisk).

Lasy zajmowały w końcu 2007 r. ok. 9,0 mln ha, co stanowiło 28,9% powierzchni kraju, z tego na lasy publiczne przypadało 7,4 mln ha, a na lasy prywatne 1,6 mln ha. Jednak w ostatnich latach sukcesywnie zwiększa się powierzchnia lasów będących w posiadaniu osób prywatnych. W 2007 r. zajmowały one 17,9% powierzchni ogólnej lasów, podczas gdy w 2000 r. 1523 tys. ha, co stanowiło 17,1% powierzchni ogólnej lasów.

Niekorzystną cechą polskich lasów z punktu widzenia różnorodności biologicznej jest małe zróżnicowanie składu gatunkowego drzewostanów. Przeważają bowiem drzewostany iglaste, zajmujące ponad 76% powierzchni lasów, a udział gatunku dominującego – sosny – wynosi ponad 69%. Jednak w ostatnich 50 latach struktura gatunkowa lasów uległa istotnym zmianom, korzystnym zwłaszcza z tytułu ich funkcji ekologicznych i ochronnych. Udział gatunków liściastych zwiększył się z 22% w 2000 r. do 24% w 2007 r.; przeważają dąb (7,3%), brzoza (5,8%), buk (5,1%) i olsza (4,3%).W wiekowej strukturze lasów przeważają drzewostany w wieku od 20 do 60 lat.

Jako syntetyczny miernik stanu zdrowotnego lasów uznaje się poziom redukcji powierzchni asymilacyjnej drzew (defoliacji) w stosunku do drzew zdrowych w danych warunkach siedliskowych i klimatycznych. W ciągu ostatnich trzech lat nastąpił wyraźny spadek średniej defoliacji z 27,1% w 2004 r. na 23,6% w 2007 r. Na podstawie przeprowadzonych w 2007 r. obserwacji można scharakteryzować poziom zdrowotności lasów w poniższy sposób:

• udział drzew zdrowych (defoliacja do 10%) wszystkich gatunków razem wynosi 25%, gatunków iglastych - 23% a liściastych – 29%. Największy udział drzew zdrowych wykazuje buk – 42% a najniższy dąb – 15%,
• udział drzew uszkodzonych (defoliacja powyżej 25% defoliacji) dla wszystkich gatunków drzew razem wynosi 19%, dla gatunków liściastych udział tych drzew wynosi 20%, a dla iglastych - 19%; najwyższy udział drzew uszkodzonych wśród gatunków liściastych odnotowano dla dębu – 30%, a wśród iglastych dla świerku – 25%; najmniejszy udział drzew uszkodzonych odnotowano dla olszy – 12%, buka – 14%, sosny – 18%.

Wśród drzewostanów iglastych nastąpiła poprawa stanu zdrowotnego sosny. Natomiast najzdrowszym gatunkiem liściastym jest buk. Porównując gatunki liściaste i iglaste naszych lasów pod względem defoliacji należy stwierdzić, że gatunki iglaste posiadają niższy udział drzew zdrowych (gatunki iglaste 23% drzew zdrowych, gatunki liściaste 29% drzew zdrowych). Poziom uszkodzenia drzewostanów w Polsce w porównaniu z innymi krajami Europy plasuje Polskę w grupie krajów, w których udział ten był średni i wynosił 20%.