Rozwój demograficzny Polski 2008

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2007

Perspektywy rozwoju demograficznego - prognoza do 2035 roku

Zgodnie z założeniami najnowszej prognozy ludności, w najbliższych latach należy oczekiwać dalszego wzrostu współczynnika dzietności do 1,42-1,45 w latach 2015-2020. Taki poziom dzietności nie zapewnia prostej zastępowalności pokoleń. W najbliższych latach spodziewany jest dalszy wzrost liczby urodzeń, który może utrzymać się do 2012 r., zaś w następnych latach liczba urodzeń będzie powoli zmniejszać się, osiągając w 2035 r. wielkość 272,5 tys. Prowadzone przez demografów prace studialne i analizy wskazują, że zapoczątkowany w 2004r. stopniowy wzrost dzietności wynika przede wszystkim z realizacji odłożonych urodzeń wyżowych roczników kobiet, urodzonych w latach 1974-1983. Obserwowane w ostatnich latach korzystne zmiany trudno w chwili obecnej uznać za symptom trwałej zmiany zachowań prokreacyjnych.

Z drugiej strony w dalszym ciągu będzie następował spadek umieralności i systematyczny wzrost przeciętnego trwania życia do poziomu ok. 77 roku dla mężczyzn oraz do ok. 83 lat dla kobiet w 2035 r., jednak odrabianie zaległości w tej dziedzinie w stosunku do krajów najbardziej rozwiniętych będzie następowało wolniej niż w ostatniej dekadzie XX wieku.

Dystans do 15 wysokorozwiniętych krajów, który jest konsekwencją opóźnienia szacowanego na 21-22 lata, utrzyma się w całym prognozowanym okresie. Takie założenie wynika z utrzymujących się problemów z dostępem do usług medycznych i opiekuńczych, obserwowaną w ostatnich latach emigracją zarobkową wykwalifikowanych pracowników służby zdrowia, co w sytuacji starzejącego się społeczeństwa jest czynnikiem hamującym poprawę w procesie umieralności. Konsekwencją tych zmian będzie systematyczne zmniejszanie się liczby ludności, przy czym tempo tego spadku będzie coraz wyższe. W 2020 roku liczba ludności Polski osiągnie 37,8 mln, zaś w 2035 roku – prawie 36 mln, zatem w okresie najbliższych 28 lat liczba ludności Polski zmniejszy się o ponad 2 miliony. Ubytek ten w 90 % będzie dotyczył miast, głównie z powodu mniejszej dzietności w miastach niż na wsi, ale też na skutek nowego zjawiska, jakim jest przemieszczanie się części ludności miejskiej na tereny wiejskie na obrzeżach miast.

Wydłużanie się przeciętnego trwania życia przy jednocześnie niskim poziomie dzietności oraz nieznaczącym saldzie migracji zagranicznych definitywnych będą powodować niekorzystne zmiany w strukturze wieku ludności, praktycznie w całym prognozowanym okresie. Najbardziej dynamiczne zmiany będą dotyczyły:

• zmniejszania się liczby i udziału grupy wieku produkcyjnego w ogólnej populacji,
• starzenia się zasobów siły roboczej,
• starzenia się całego społeczeństwa,
• zmniejszania się liczby kobiet w wieku prokreacyjnym,
• wzrost współczynników obciążenia demograficznego – zwłaszcza grupą wieku poprodukcyjnego.

Liczba osób w wieku produkcyjnym - w całym okresie prognozy - będzie ulegać systematycznemu zmniejszaniu z poziomu 24,5 mln do 20,7 mln w 2035 r., a zatem o prawie 3,8 mln, przy czym największy spadek będzie miał miejsce w latach 2015-2020 (o ok. 1,2 mln osób). Starzenie się ludności spowoduje znaczące ubytki ludności w wieku mobilnym, w ciągu 28 lat prognozy nastąpi zmniejszenie tej populacji o ponad 4,4 mln i przesunięcie w kierunku niemobilnych grup wieku ludności.
Malejąca dzietność i wzrastająca długość życia powodują starzenie się społeczeństwa. Wyniki prognozy sygnalizują znaczne zaawansowanie tego procesu. Wiek środkowy, który obecnie wynosi dla kobiet 36,8 lat i 34,2 lata dla mężczyzn, wzrośnie odpowiednio do 48,3 i 45,5 lat. Miarą starzenia się społeczeństwa jest również udział osób w podeszłym wieku (80 lat i więcej) w strukturze ogółem. Przewiduje się ponad dwukrotny wzrost liczebności tej grupy - do 2574 tys. w 2035 r., przy czym dwie trzecie ludności w podeszłym wieku będzie mieszkało w miastach. W miastach co 10 kobieta przekroczy 80 rok życia.

Zmiany relacji między poszczególnymi grupami wieku wg kryteriów ekonomicznych przekładają się na wielkości współczynników obciążenia demograficznego tj. liczby osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym. Wartości tego współczynnika będą rosły i w 2035 r. osiągną wartość 77 w miastach oraz 71 na wsi, co w skali kraju oznacza ponad 30% wzrost w okresie objętym prognozą.