Ewaluacja projektu europejskiego - 3 fazy

Przeczytaj także: Zarządzanie projektem - analiza słabych stron

Analiza w obszarze polityki równych szans kobiet i mężczyzn obejmuje zdiagnozowanie aktualnej sytuacji w zakresie praktycznej realizacji tej polityki w kraju, regionie lub sektorze, w którym realizowany będzie dany program. Eksperci badają m.in.:

• udział kobiet i mężczyzn w rynku pracy,
• różnice w wykształceniu i umiejętnościach,
• uczestnictwo obu grup w działaniach edukacyjnych oraz bariery, na które kobiety i mężczyźni natrafiają przy wchodzeniu na rynek pracy i funkcjonowaniu na nim (w tym potencjalne bariery, które mogą utrudniać kobietom korzystanie ze wsparcia z funduszy strukturalnych),
• rezultaty działań związanych z polityką równych szans, które były podejmowane w danym
• kraju, regionie czy sektorze w przeszłości,
• potencjalny wpływ wdrożenia strategii na sytuację kobiet i mężczyzn, zwłaszcza w czterech wymienionych w rozporządzeniu obszarach: integracji kobiet i mężczyzn na rynku pracy, edukacji i szkolenia zawodowego, zakładania przedsiębiorstw przez kobiety, godzenia życia rodzinnego i zawodowego.

Dokonując ewaluacji ex ante ewaluatorzy powinni odpowiedzieć na pytanie czy zaproponowane przez instytucję programującą instrumenty realizacji tej polityki są najlepszymi z możliwych sposobami rozwiązania specyficznych problemów występujących w danym regionie lub sektorze i zidentyfikowanych we wcześniejszej fazie ewaluacji. Jednocześnie eksperci oceniają odpowiedniość tej strategii w stosunku do zidentyfikowanych potrzeb.

Ostatnim elementem ewaluacji ex ante programów finansowanych z funduszy strukturalnych jest ocena rozwiązań administracyjnych przyjętych dla wdrażania planu rozwoju, jednolitego dokumentu programowego, programu operacyjnego oraz uzupełnienia.

2. Ewaluacja midterm

Ewaluacja prowadzona w połowie okresu programowania (midterm) bada wstępne wyniki pomocy, jej stosowność oraz stopień osiągnięcia celów. Ocenia również wykorzystanie środków finansowych oraz działania podejmowane w zakresie monitorowania i wdrażania pomocy.

Ewaluacja w połowie okresu programowania jest dokonywana w oparciu o trzy kryteria ewaluacyjne: skuteczności, efektywności oraz odpowiedniości (stosowności). Pozwala to na kompleksowe zbadanie procesu realizacji programu, a w konsekwencji umożliwia dokonanie odpowiednich zmian w dokumentach programowych oraz w systemie wdrażania programu, prowadzących do osiągnięcia założonych celów społeczno-gospodarczych w regionie lub sektorze.

Ewaluacja midterm w oparciu o kryterium skuteczności dotyczy przede wszystkim określenia wstępnych efektów wdrażanej pomocy oraz stopnia osiągnięcia założonych celów. Skupia się przede wszystkim na badaniu stopnia osiągnięcia celów zdefiniowanych na poziomie działań programów operacyjnych, jednolitych dokumentów programowych oraz uzupełnień programów. Na podstawie takiej analizy oraz agregacji wyników poszczególnych działań możliwa staje się również ocena osiągnięcia celów, które zostały zdefiniowane na poziomie priorytetów. Niezmiernie istotne jest ocenienie wpływu programów na realizację horyzontalnych priorytetów Unii Europejskiej. Chodzi o zbadanie dotychczasowego wpływu programu na cele związane z polityką równych szans kobiet i mężczyzn oraz polityką ochrony środowiska. Muszą być także wzięte pod uwagę cele dotyczące polityki zatrudnienia, małych i średnich przedsiębiorstw, konkurencyjności, innowacyjności, społeczeństwa informacyjnego, rozwoju lokalnego oraz rozwoju obszarów wiejskich. Niezwykle ważne jest też odwoływanie się do ewaluacji ex ante, której jednym z podstawowych założeń było dokonanie oceny danego programu w świetle wyżej wymienionych rodzajów polityki horyzontalnej.

Z uwagi na to, że decyzja Komisji Europejskiej zatwierdzająca dany plan rozwoju lub program operacyjny dotyczy priorytetów i działań, które będą realizowane przez kilkanaście lat, ewaluacja w połowie okresu programowania pozwala ocenić czy założenia, na których opierał się dany program w momencie rozpoczynania wdrażania, nadal są aktualne, pomimo dokonujących się zmian warunków funkcjonowania programu. W ewaluacji w połowie okresu programowania, prowadzonej w oparciu o kryterium odpowiedniości, należy uwzględnić cztery wzajemnie ze sobą powiązane elementy:

• wyniki ewaluacji ex post poprzedniego programu,
• odpowiedniość analizy sytuacji społeczno-gospodarczej,
• odpowiedniość strategii programu,
• odpowiedniość celów i ich skwantyfikowanej wartości na poziomie produktów, rezultatów oraz oddziaływania.

Efektywność kosztowa programów wynika m.in. ze sprawności ich wdrażania. Stąd drugim obszarem zainteresowań ekspertów prowadzących ewaluację midterm programów strukturalnych jest jakość systemów zarządzania programami. W ten sposób ewaluacja w pewien sposób upodabnia się do kontroli, z tym zastrzeżeniem, że w przypadku ewaluacji nacisk kładzie się na powiązanie sprawności procesu zarządzania programem z efektami generowanymi w ramach tego programu.