Wszystkie tajemnice ratingów przedsiębiorstw

Przeczytaj także: Agencje ratingowe straciły zaufanie inwestorów

Idea ratingu zrodziła się w połowie XIX wieku w USA przy okazji wielkiego projektu budowy kolei żelaznej na Dzikim Zachodzie. Prace budowlane wymagały poniesienia dużych nakładów finansowych, a w dodatku projekt budowy kolei był projektem bardzo ryzykownym. Jeśli pamiętasz książkę Karola Maya „Winnetou”, to doskonale zdajesz sobie sprawę z warunków pracy. W tamtych czasach kapitał był pozyskiwany głównie w wyniku emisji papierów dłużnych (dziś nazwalibyśmy je obligacjami). Tyle że ówczesne środki komunikacji nie pozwalały na łatwy i szeroki dostęp do informacji o spółce – nie tak jak obecnie. Uzyskanie i przekazanie zainteresowanym osobom i instytucjom wiarygodnych informacji o firmach lub przedsięwzięciach emitujących walory było bardzo trudne. Wtedy narodził się pomysł, aby ułatwić potencjalnym inwestorom życie. Opracowano zasady oceny kondycji przedsiębiorstwa i przedstawiono je rynkowi. Pomysł chwycił.

Pojęcie rating wywodzi się od angielskiego "to rate" co oznacza "zaliczyć (zaliczać) kogoś/coś do". Ogólna zasada jest taka, że w ratingu dana firma lub projekt są oceniane ze względu na wskazany cel lub cele według określonej skali. W literaturze ekonomicznej poprzez rating rozumiemy algorytm celowej oceny sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa na podstawie standaryzowanych, możliwie obiektywnych, aktualnych i pełnych badań jakościowych i ilościowych oraz przyporządkowanie jego wyniku określonym standardom międzynarodowym. Podstawowe procedury przeprowadzania ratingu kryją się pod tzw. zasadą CAMEL (Capital, Assets, Management, Earnings, Liquidity - kapitał, zasoby, zarządzanie, przychody, płynność).

Wynikiem ratingu jest tzw. oznaczenie ratingowe w formie jednego symbolu będącego syntezą wielu ocen sformułowanych na podstawie różnorodnych badań przeprowadzonych z zamiarem dokonania oceny wiarygodności dłużnika. W ratingach zwykle panuje amerykańska tradycja oceniania, w której najlepsze oceny są najniższe – w szkolnictwie najlepszą oceną jest A (ewentualnie A+), natomiast w ratingach najlepszymi ocenami są A, AA, AAA. Rynek agencji ratingowych został opanowany w całym świecie przez trzy towarzystwa: Standard & Poor's, Moody's i Fitch Ratings. Towarzystwa te kontrolują w sumie 95% rynku ratingowego w świecie.

Wartość informacyjna oznaczenia ratingowego uzależniona jest od zastosowanej procedury badań poprzedzających nadanie symbolu. Rating jako algorytm celowej oceny wiarygodności dłużnika jest ustalany w zależności od: przedmiotu badań, zleceniodawcy badań, adresata oceny, podmiotu dokonującego ocenę.

W zależności od przedmiotu badań można wyróżnić:

• rating umowy kredytowej, emisji papierów wartościowych itd. w tym przypadku symbol ratingowy informuje o aktualnej ocenie zdolności kredytowej podmiotu w odniesieniu do konkretnego zobowiązania finansowego, określonej klasy zobowiązań finansowych lub określonego programu finansowego; rating kredytu, emisji zależy w decydującym stopniu od wiarygodności kredytobiorcy, emitenta; procedura ratingu obejmuje jednak również ocenę wiarygodności kredytowej instytucji udzielającej gwarancji lub ubezpieczającej; to powoduje, że poszczególne kredyty lub emisje tego samego podmiotu gospodarczego mogą uzyskać różne oznaczenia ratingowe,
• rating podmiotu - informuje o aktualnej opinii instytucji ratingowej o ogólnej zdolności ocenianego podmiotu do wywiązywania się ze swoich zobowiązań finansowych.