Dotacje unijne: wdrożenie budżetu zadaniowego

Przeczytaj także: Dotacje unijne 2007-2013 a zmiany procedur - porady

Wyzwanie dla zuchwałych

Wdrożenie budżetu zadaniowego uznawane jest za bardzo ważne i przełomowe przedsięwzięcie w zakresie reformy finansów publicznych. Według założeń ma ono wspierać proces uzyskania przez Polskę poziomu konkurencyjności, właściwego dla krajów rozwiniętych, zarówno w wymiarze społecznym jak i gospodarczym. Reforma polegająca na wdrożeniu budżetu zadaniowego jako systemu nowoczesnego zarządzania wydatkami publicznymi jest projektem wieloletnim i niezwykle trudnym w realizacji.

Trzeci, kolejny już rok jednostki sektora rządowego podejmują wyzwanie dostosowania się do wymagań metodyki budżetowania zadaniowego. Opracowanie założeń metodologicznych odbyło się już w 2006 r. w kolejnych latach, w kilku ministerstwach oraz w wybranych urzędach wojewódzkich przeprowadzono prace pilotażowe. W latach 2008-2010 następuje przejściowa faza wdrożenia – budżet zadaniowy w uzasadnieniu do ustawy budżetowej. Przejście na budżetowanie jedynie w ujęciu zadaniowym wstępnie nastąpić miało od 2010 r., jednak obecne spojrzenie Ministerstwa Finansów idzie w kierunku równoległego tworzenia budżetu zadaniowego z tradycyjnym. W kolejnych latach zaplanowano wdrożenie budżetowania zadaniowego we wszystkich jednostkach podsektora rządowego, w tym funduszy i agencji rządowych oraz ubezpieczeń społecznych.

Po co taki budżet?

Pierwotnie planowano od 2012 roku przeprowadzone wdrożenie budżetu zadaniowego we wszystkich jednostkach samorządu terytorialnego, jednak biorąc pod uwagę szerokość i komplikację wyzwania ograniczono założenia do sektora jednostek administracji rządowej, oczekując, że samorządy wykażą się własną inicjatywą i w zasadnym dla siebie momencie podejmą wyzwanie wdrażania budżetu zadaniowego w ramach własnych struktur. Tak też się dzieje, bo wiele samorządów na szczeblu gminnym, powiatowym i wojewódzkim, uznając zasadność takich działań, podejmuje próbę wdrażania budżetowania zadaniowego jako mechanizmu usprawniającego system wydatkowania środków publicznych.

Każdy, kto spotka się z tematem budżetu zadaniowego zadaje sobie pytanie "Po co?". Przecież mamy system budżetowania wdrożony w całym sektorze finansów publicznych, nawet gdy uznamy, że jest niedoskonały to i tak status quo jest bardziej bezpieczne, niż jakakolwiek próba zmian. Dlaczego odrzucamy budżet tradycyjny? Po analizie doświadczeń wiemy, że budżet tradycyjny, zwany również klasycznym, sporządzany według podziałek klasyfikacji budżetowej (części, działów i rozdziałów, paragrafów) jest mało czytelny i nie uwzględnia w sposób wystarczający celowości ponoszonych wydatków oraz ich skuteczności. Tu warto zaznaczyć, że nie chodzi o całościowe odrzucenie budżetu tradycyjnego i wynikających z niego doświadczeń, lecz próbę przejęcia jego dobrych stron i ubrania w skuteczniejszą formę zarządzania pieniędzmi publicznymi.

To czymże jest ten budżet zadaniowy? Można zażartować, że jest jak yeti - wszyscy o nim mówią, ale go nie widać. Na poważnie jednak rzecz ujmując, budżetowanie zadaniowe stanowi alternatywę dla układu tradycyjnego. Alternatywę pozytywną, nie negującą. Pozwala na lepszą alokację zasobów finansowych i rzeczowych, a w rezultacie bardziej właściwe zaspokojenie potrzeb społeczeństwa. Odpowiada postulatom ustawowym (ustawa o finansach publicznych) w zakresie celowości wydatkowania środków publicznych, gdyż wiąże konkretny wydatek z zadaniem.