Dotacje unijne: wdrożenie budżetu zadaniowego

Przeczytaj także: Dotacje unijne 2007-2013 a zmiany procedur - porady

Planowanie jak w Unii

Warunkiem świadczenia odpowiedniej jakości usług jest przyjęcie w urzędzie nowoczesnych metod zarządzania oraz wdrożenie mechanizmów poprawy efektywności działania. Ale efektywność tą można poprawiać jedynie wtedy, gdy spełniony jest warunek podstawowy każdego racjonalnego działania, czyli precyzyjna i jednoznaczna (mierzalna) wiedza na temat tego, co właściwie chcemy naszym działaniem osiągnąć oraz co - i jakim kosztem - osiągnęliśmy. Nie można mierzyć efektywności, ani jej wymagać, jeśli wcześniej nie zdefiniujemy oczekiwanych efektów i nie nauczymy się je mierzyć.

Budżetowanie zadaniowe zostało w różnych formach wdrożone w wielu krajach na świecie. Wyzwanie to jest aktualne tym bardziej, że koncepcja budżetowania zadaniowego oparta jest na logice programowania wieloletniego, które jest podstawą funkcjonowania budżetu Unii Europejskiej i mechanizmów wydatkowania pieniądza unijnego w poszczególnych krajach. Unia programuje w systemie wieloletnim, minimum pięcioletnim. W wyniku ustaleń politycznych ostatnie okresy programowania są siedmioletnie.

Budżet tworzony jest z jednej strony przez zobowiązania bezwarunkowe do ponoszenia składek przez poszczególne państwa członkowskie, z drugiej strony wydatkowanie budżetu jest warunkowe i następuje na region - państwo, które spełni kryteria alokacji (patrz m.in. polityka spójności, cel 1: konwergencja, cel 2: konkurencyjność i zatrudnienie oraz cel 3: europejska współpraca terytorialna). Należy podkreślić, że środki realnie zostają uruchomione i przekazane dopiero po potwierdzeniu wydatków poniesionych przez beneficjentów realizujących projekty, według ściśle określonych procedur i zgodnie z prawodawstwem krajowym i wspólnotowym. Ponadto środki zaalokowane w budżecie mają pewną trwałość odnoszącą się do zasad n+2 i n+3, po tym okresie dla każdego roku liczonym indywidualnie następuje automatyczne anulowanie zobowiązań wobec regionu/państwa członkowskiego, co dopinguje do sprawności i skuteczności absorpcji, tak aby nie utracić przyznanych środków.

Budżetowanie już w Kapitale Ludzkim

Powyższa optyka istotna jest tym bardziej, że już ponad 60 proc. (w latach 2007-2008) a docelowo nawet 80 proc. (2010-2012) inwestycji publicznych na poziomie krajowym i regionalnym ma związek ze środkami wspólnotowymi. Dlatego tez system budżetowania krajowego na szczeblu rządowym i samorządowym powinien być ściśle skorelowany z mechanizmami unijnymi, w tym z metodyką programowania i budżetowania zadaniowego. Bezpośrednio budżetowanie zadaniowe zostało wręcz ujęte w systemie realizacji projektów finansowych, np. w ramach Programu Operacyjnego Kapituł Ludzki, gdzie budżet prezentowany przez projektodawcę musi być tworzony w oparciu o mechanizmy zadaniowe.

Budżet zadaniowy jest układem zadań, podzadań oraz działań, dla których wyznaczymy cele i wskaźniki zakładanego poziomu osiągnięcia celu. Budżet ujmujemy w ujęciu wieloletnim, minimum trzyletnim -uzbrajając go w narzędzia ewaluacji i monitoringu, aby dopilnować skuteczności i efektywności podejmowanej przez nas interwencji. Za cel należy uznać stan przyszły, pożądany, realistyczny, osiągalny i określony w czasie, który wychodzi z analizy problemu (stanu bieżącego, negatywnego, istotnego i niepożądanego). Ponadto istotnym elementem dla urealnienia rezultatów jest system mierników i wskaźników budżetu. Pamiętajmy, aby były one adekwatne, akceptowane, wiarygodne, łatwe do monitorowania oraz odporne na manipulację. To informacja wypływająca z systemu monitoringu i ewaluacji na postawie analizy i oceny wartości wskaźników i mierników będzie podstawą podejmowanych przez nas decyzji zarządczych.