System argentyński w Polsce

Działalnością konsorcjów finansowych funkcjonujących w tzw. systemie argentyńskim poszkodowana została bardzo duża grupa osób we wszystkich regionach kraju. Świadczą o tym napływające do Urzędu liczne skargi konsumentów (w roku 2003 ok. 200) oraz reprezentujących ich organizacji pozarządowych i samorządowych, a także zakres działań podejmowanych przez UOKiK.

Obecnie w Urzędzie toczy się 45 postępowań przeciwko 36 firmom, co dowodzi, iż nieprawidłowości i nadużycia nieodłącznie wiążą się z działalnością polegającą na organizowaniu i administrowaniu systemami konsorcyjnymi. Potwierdzają to również wyniki kontroli 45 przedsiębiorców, przeprowadzonej przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w dniach 7-20 listopada 2003 roku.

W celu ustalenia faktycznej praktyki stosowanej przez firmy wobec konsumentów, część kontroli była prowadzona incognito. Pracownicy UOKiK występowali w roli zainteresowanych uzyskaniem kredytu, czy pożyczki. Dopiero później ujawniali prawdziwy cel swojej wizyty oraz przedstawiali legitymację służbową. W ten sposób mogli porównać oferty przedstawiane im najpierw jako potencjalnym klientom, a następnie jako pracownikom Urzędu.

Prowadzone przez UOKiK kontrole wykazały, że niemal wszyscy przedsiębiorcy naruszają przepisy prawa m.in.:

- Kodeksu Cywilnego poprzez stosowanie zabronionych klauzul umownych,
- Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz Kodeksu karnego poprzez wprowadzanie konsumentów w błąd, co do charakteru prowadzonej działalności oraz warunków oferowanych umów,
- Ustawy Prawo Bankowe poprzez oferowanie konsumentom kredytów przez podmioty nieposiadające wymaganych przez przepisy zezwoleń.

Jak ustalono w trakcie kontroli, ww. sposób postępowania nie jest przypadkowy. Jego celem jest doprowadzenie do zawarcia umowy i pobranie bezzwrotnej opłaty wstępnej.

Przeprowadzony monitoring UOKiK potwierdził ponadto, iż działalność w systemie argentyńskim ma charakter kryminogenny, o czym świadczą postępowania podejmowane przez organy ściągania. O działalności wypełniającej znamiona oszustwa świadczy również stosunkowo krótki żywot tworzonych firm - znaczna grupa organizatorów systemu argentyńskiego wielokrotnie zmieniała siedziby spółek, potwierdzono też przypadki zaprzestania działalności po uzyskaniu wpłat od konsumentów czy zbywanie udziałów. Celem tych działań – mających charakter przestępczy – było utrudnianie ustalenia miejsca pobytu przedsiębiorców nie tylko uczestnikom konsorcjum, ale przede wszystkim organom administracji państwowej: prokuraturze i policji. Z tego również względu objęcie nadzorem ww. przedsiębiorców ze strony UOKiK nie jest możliwe. Z wyselekcjonowanych 75 placówek kontroli nie udało się przeprowadzić w 27 proc. Powodem była zmiana adresu bądź likwidacja działalności.