Alternatywne metody zarządzania kosztami

Przeczytaj także: Rachunek kosztów TDABC: metodyka wdrażania

Rachunek kosztów docelowych jest przeciwieństwem do popularnej w Polsce strategii „koszt plus”, w której do kosztu wytworzenia produktu dodaje się wszystkie inne koszty, marżę, a w efekcie ustalana jest cena wyrobu, niestety najmniej korzystna dla klienta.

Rachunek kosztów ciągłego doskonalenia (kaizen, sustainable improvement costing)

Ciągłe doskonalenie polega na stałym usprawnianiu procesów produkcyjnych i polepszaniu jakości produktu. Zakłada się, że wraz z upływem czasu i zwiększaniem się liczby ukończonych artykułów, produkcja staje się coraz bardziej efektywna. W związku z tym planując produkcję trzeba wziąć pod uwagę spadający czas produkcji oraz zmniejszające się zużycie materiałów. Ponadto kaizen dotyczy także stałej poprawy jakości produktu, a także zarządzania dostawami materiałów, produktów i relacjami z klientem. Istnieją liczne metody zarządzania powiązane z ciągłym doskonaleniem, należą do nich m.in. Total quality management, Total quality control czy Just-in-time.

Kaizen costing jest uzupełnieniem rachunku kosztów docelowych na etapie wytwarzania produktów. Według tej koncepcji dochodzi się do kosztu docelowego poprzez redukcję kosztów wynikającą ze wzrostu efektywności wykorzystania zasobów (materiałów), a w wyniku procesu nauki - także siły roboczej i czasu wykonania czynności. Zakłada się także, iż trzy miesiące są wystarczająco długim czasem do przystosowania się do nowej produkcji. W związku z tym, po kwartale następuje okresowa ocena kosztów. Jeśli koszt rzeczywisty jest wyższy od docelowego, podejmuje się działania prowadzące do ich wyrównania.

Równie ważna jest ocena roczna, przeprowadzana podczas tworzenia założeń do budżetu na następny rok. Wywodzi się ona z przekonania, iż planowany zysk nie powinien być osiągnięty wyłącznie za pomocą wzrostu sprzedaży lub podniesienie ceny, ale przede wszystkim poprzez optymalizację kosztów. Pierwszym etapem jest wyznaczenie planowanego rocznego zysku, przy czym musi on być wyższy od tego osiągniętego w roku poprzednim. Następnie należy obniżyć koszty w takim stopniu, w jakim zysk ma wzrosnąć. W tym celu oblicza się docelową roczną stopę obniżki kosztów, jaka ma być osiągnięta w danym roku, i dekomponuje się ją pomiędzy różne ośrodki odpowiedzialności. Zarządzanie obniżkami mają ułatwić okresowe (miesięczne, kwartalne) kontrole stopy redukcji kosztów.

Powyższe metody rachunku kosztów mimo swoich niewątpliwych zalet – znacznego ułatwienia zarządzania kosztami, mają również wady. Tą najczęściej zarzucaną jest potrzeba prowadzenia osobnej ewidencji kosztów na potrzeby wewnętrzne, gdyż rachunki prowadzone na potrzeby rozliczeń podatkowych najzwyczajniej się do tego nie nadają. Jednak mając w perspektywie szybszy rozwój, te niedogodności nie powinny decydować o przyjęciu lub nie innowacyjnych rozwiązań.