Dzieci w Polsce w 2008 r.

Przeczytaj także: Coraz mniej dzieci w Europie

W ogólnej liczbie zmarłych niemowląt ponad 70% umiera przed ukończeniem pierwszego miesiąca życia (w okresie noworodkowym), w tym ok. połowa w okresie pierwszego tygodnia życia. Przyczyną ponad połowy zgonów niemowląt są choroby i stany okresu okołoporodowego, czyli powstające w trakcie trwania ciąży matki i w okresie pierwszych 6 dni życia noworodka, kolejną 1/3 zgonów stanowią wady rozwojowe wrodzone, a pozostałe są powodowane chorobami nabytymi w okresie niemowlęcym lub urazami.

Podobnie jak ogólny współczynnik zgonów niemowląt także współczynnik umieralności okołoporodowej (urodzenia martwe i zgony niemowląt w wieku 0-6 dni na 1000 urodzeń żywych i martwych) wykazuje tendencję spadkową; w 2008 r. kształtował się na poziomie ok. 7,6‰; na początku tego stulecia wynosił prawie 10‰ zaś - lat 90-tych – prawie 20‰.

Stałemu spadkowi umieralności niemowląt w Polsce towarzyszy także stały spadek umieralności dzieci w wieku 1-14 lat. Szczególnie niska jest umieralność dzieci w wieku 5-14 lat zwłaszcza w porównaniu z kolejnymi 5-letnimi grupami wieku. Począwszy od wieku 15-19 lat umieralność systematycznie rośnie co jest spowodowane znaczną nadumieralnością mężczyzn - widoczną zresztą już wśród chłopców.

W 2008 r. współczynnik zgonów dzieci w wieku 0-14 lat wynosił 56 (w przeliczeniu na 100 tys. ludności), a dzieci w wieku 1-14 lat - 17. Dla porównania GUS podał, że ogólny współczynnik zgonów dla Polski kształtował się na poziomie ok. 10 zgonów na 1000 osób.

Obniżanie się współczynników zgonów dzieci spowodowane jest głównie spadkiem zgonów o charakterze egzogenicznym, czyli powstałych z przyczyn uwarunkowanych zewnętrznie (wśród przyczyn zewnętrznych wymienia się brak higieny, wpływ środowiska naturalnego, porę roku, sposób karmienia, szczepienia, profilaktykę zdrowotną itp.).

Najczęstszą przyczyną zgonów dzieci i młodzieży (w wieku 1-19 lat) stanowiącą ponad połowę zgonów są urazy i zatrucia, którym częściej ulegają chłopcy (w grupie powyżej 14 lat urazy stanowią ponad 60% wszystkich zgonów). Są to przede wszystkim urazy spowodowane wypadkami komunikacyjnymi (prawie 50% zgonów w wyniku urazów), a także samobójstwa – 23% (wśród chłopców stanowią prawie 26%, wśród dziewcząt – ok. 16%). Niepokojącym jest wzrost liczby samobójstw wśród dzieci i młodzieży (w wieku 5-19 lat), na początku lat 90-tych stanowiły ok. 10% zgonów w wyniku urazów, a na przełomie wieku – już ponad 20%. Kolejnymi przyczynami są nowotwory (prawie 13%), wady rozwojowe wrodzone (szczególnie w grupie 1-4 lata) oraz coraz częściej - choroby układu nerwowego (ok. 7%).

Trwanie życia dzieci i młodzieży

Spadek umieralności wśród dzieci i młodzieży w dodatni sposób rzutuje na przeciętną długość trwania życia. Dekada lat 90-tych zapoczątkowała w Polsce nieprzerwany wzrost średniej długości trwania życia. W stosunku do 1991 r., który był najbardziej niekorzystny w omawianym okresie, trwanie życia mężczyzn wydłużyło się o 5,4 roku kobiet o prawie 5 lat. Oznacza to, że dziewczynka urodzona w 2008 r. – przy niezmienionych warunkach „wymierania” ludności – ma szansę dożyć wieku 80 lat, natomiast chłopiec 71,3 lat.
Poprawa parametrów trwania życia dotyczy również dzieci w nieco starszym wieku. W 2008 r. 10-letni chłopiec miał przed sobą średnio 61,8 lat życia, a więc o 4,4 roku więcej niż jego rówieśnik w 1991 roku. Średnie dalsze trwanie życia 10-letniej dziewczynki wydłużyło się w tym samym okresie o 4 lata i wynosi 70,5 lat.

W Polsce występuje wysoka nadumieralność mężczyzn. Na początku lat 90-tych różnica między trwaniem życia chłopców i dziewczynek w momencie ich urodzenia wynosiła aż 9 lat. Dysproporcja ta zmniejszała się z każdym kolejnym rokiem i w 2001 r. wynosiła 8,2 lata, ale począwszy od 2002 roku nadal zwiększała się - do 8,7 lat w 2008 roku.

W większości krajów europejskich średnie trwanie życia jest o kilka lat dłuższe. W Europie jednym z najwyższych wskaźników dla mężczyzn charakteryzują się Islandia, Szwajcaria i Szwecja, średnia długość życia dla mężczyzn wynosi tam – odpowiednio: 79,6, 79,5 i 79 lat. Wśród kobiet najdłużej żyją mieszkanki Francji, Szwajcarii, Hiszpanii i Włoch – powyżej 84 lat. Najniższe parametry trwania życia odnotowuje się w Rosji i na Ukrainie (ok. 61 lat – mężczyźni i 73 lata – kobiety).