Metoda nabycia czy łączenia udziałów?

Przeczytaj także: Rynek fuzji i przejęć - gwałtowne zmiany

Poprawnie oszacowane wartości godziwe aktywów i pasywów spółki przejmowanej dodaje się do odpowiednich pozycji aktywów i pasywów przedsiębiorstwa przejmującego wycenionego według wartości księgowej. Zdarza się jednak, że kupujemy firmę po cenie znacznie wyższej niż wskazywałaby na to wartość aktywów spółki wycenionych według ceny rynkowej lub wręcz przeciwnie – kupujemy przedsiębiorstwo po cenie okazyjnej. Stąd kolejną, niezwykle istotną kwestią jest pojęcie wartości firmy.

Wartość firmy to ujemna bądź dodatnia różnica pomiędzy ceną zakupu przedsiębiorstwa a wartością jego aktywów. Ze względu na brak możliwości wyceny wartości firmy i jej niematerialny charakter, dąży się do ograniczenia wpływu tego czynnika na cenę zakupu firmy. Powinno to nastąpić właśnie poprzez … wartości niematerialne i prawne. Jednak często po wycenie wszelkich możliwych praw majątkowych, patentów, znaków towarowych i umów, nadal wartość godziwa aktywów netto (aktywa wycenione według wartości godziwej minus pasywa wycenione w ten sam sposób) jest różna od ceny nabycia.

Jeśli kupujemy firmę drożej niż wskazywałyby na to reprezentowane przez nią aktywa, mówimy o dodatniej wartości firmy. W przeciwnym przypadku wartość firmy jest ujemna. Ustawa o rachunkowości pozwala na amortyzację tej pierwszej w ciągu pięciu lat od daty zakupu, a w uzasadnionych przypadkach okres ten może zostać wydłużony nawet do 20 lat. Natomiast ujemną wartość firmy do wysokości wartości godziwej aktywów trwałych rozlicza się w międzyokresowych przychodach i amortyzujemy zgodnie ze średnią ważoną okresu w jakim będą amortyzowane poszczególne składniki majątku, a pozostałą część odpisuje się w przychody.

W MSSF dodatnia wartość firmy nie jest amortyzowana. Podlega za to corocznemu testowi na utratę wartości. Jeśli taka sytuacja będzie miała miejsce, należy jednorazowo aktualizować wartość firmy, co pociąga za sobą znaczny jednorazowy wzrost kosztów. Natomiast ujemna wartość firmy według MSSF jest niemal nie możliwa, wobec czego zaleca się powtórzenie wyceny aktywów i pasywów przedsiębiorstwa przejmowanego. Jeśli cena nabycia nadal będzie niższa od wartości godziwej aktywów netto, wówczas odpisuje się to jednorazowo w przychody.

Łączenie spółek nie jest procesem prostym ani przebiegającym w szybkim tempie. Wręcz przeciwnie, niezależnie od standardów, jakimi posługują się firmy, jest to proces niezwykle złożony. Jednak należy pamiętać, że połączenie dwóch przedsiębiorstw, to nie tylko konsolidacja ich sprawozdań finansowych, ale również trudne do przewidzenia rezultaty – zarówno pozytywne jak i negatywne- wynikające z wprowadzenia wspólnego systemu zarządzania, nowej kultury organizacyjnej oraz ograniczenia konkurencji pomiędzy jednostkami.