Rozwój demograficzny Polski 2009

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2008

Małżeństwa

Szacuje się, że w 2009r. powstało 256 tys. nowych związków małżeńskich, tj. prawie 2 tys. mniej niż rok wcześniej. Liczba nowozawieranych małżeństw rosła od 2003 roku, jej spadek w minionym roku może oznaczać - w perspektywie 2-3 lat – zahamowanie wzrostu liczby urodzeń. W minionym roku współczynnik małżeństw wyniósł 6,7‰ (o 0,1 pkt mniej niż w 2008r.). Częstość zawierania małżeństw w miastach i na wsi jest podobna.

Niezmiennie wśród nowozawartych związków ok. 85% stanowią małżeństwa pierwsze, tj. panien z kawalerami. Małżeństwa wyznaniowe, tj. zawarte w kościołach i jednocześnie zarejestrowane w urzędach stanu cywilnego, stanowią około 70% zawieranych prawnie związków.

Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat zdecydowanie zwiększył się wiek nowożeńców. Na początku lat 90-tych ponad połowa mężczyzn zawierających małżeństwo nie osiągała wieku 25 lat, w 2008r. – już tylko niespełna 1/4; wśród kobiet udział ten zmniejszył się z 73% do 44%.

Nastąpiło przesunięcie grupy wiekowej najczęstszego zawierania małżeństwa na 25-29 lat. Najczęściej mężczyźni żenią się „przed trzydziestką”; w 2008r. ich średni wiek (mediana) zawierania małżeństwa wynosił 27,7, tj. o ponad 3 lata więcej niż na początku lat 90-tych.

Panny młode też są starsze, w 2008 roku miały - średnio - 25,6 lat, wobec niepełna 23 lat na początku lat 90-tych. Nowożeńcy w miastach są o ok. 1,5 roku starsi od mieszkających na wsi (mężczyźni - o 1,4 roku, kobiety - o 1,7).

Zmieniła się także struktura wykształcenia nowożeńców. W 2008r. panny młode legitymowały się najczęściej wykształceniem średnim - 42% lub wyższym - 36% (w 1990r. – udział ten wynosił tylko 4%), zasadnicze zawodowe stanowiło 12% (w 1990r. – 35%). Wśród mężczyzn - w przypadku wykształcenia średniego - 40% (w 1990r. – 28%), wykształcenia wyższego – 26% (wobec 5% na początku lat 90-tych) oraz odnotowano dwukrotnie większy niż u kobiet udział zasadniczego zawodowego - 25% (51% w 1990r.). Szacuje się, że w końcu 2008 roku w Polsce istniało 8958 tys. małżeństw.

Przedstawione zmiany dotyczące wieku i poziomu wykształcenia nowożeńców są kolejnym symptomem przeobrażeń zachodzących w zachowaniach ludzi młodych, którzy planując przyszłość najpierw inwestują w siebie - w edukacje, pracę - a potem w rodzinę.

Rozwody i separacje

Ze wstępnych danych wynika, że w 2009r. wzrosła liczba rozwodów (o ponad 6 tys.); rozwiodło się prawie 72 tys. par małżeńskich, współczynnik rozwodów wyniósł 1,9‰ (w 2008r. - 1,7‰).
Liczba rozwodów zwiększała się systematycznie od wielkości ok. 40 tys. w pierwszej połowie lat 90-tych, do 49 tys. w 2003r.; w latach 2004-2006 odnotowano jej gwałtowny wzrost do 72 tys.; kolejne lata przyniosły spadek do 65 tys. orzeczeń. W 2008 roku na każde 10 tys. istniejących małżeństw 73 zostały rozwiązane na drodze sądowej. W miastach intensywność rozwodów jest prawie trzykrotnie wyższa niż na wsi (odpowiednio: 96 i 37 na 10 tys.).

Rozwiedzeni małżonkowie przeżywają ze sobą średnio ok. 14 lat. W 2008r. średni wiek mężczyzn w momencie rozwodu to 40 lat i legitymowali się oni wykształceniem zasadniczym zawodowym (40%) lub średnim (30%), wyższe stanowiło 15%. Kobiety były o ok. 2,5 roku młodsze i najczęściej posiadały wykształcenie średnie - 39%, zasadnicze zawodowe - 25% i wyższe - 23%.