Ubóstwo w Polsce na tle UE 2008

Przeczytaj także: Skrajne ubóstwo w Polsce, czyli słodko-gorzkie dane

Relatywnie najczęściej w sferze ubóstwa znajdowały się dzieci z rodzin wielodzietnych i niepełnych. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem wśród gospodarstw domowych złożonych z 2 osób dorosłych z przynajmniej 3 dzieci na utrzymaniu wynosił w Unii Europejskiej 26% (24%-wśród „starych krajów członkowskich”, 31% wśród „nowych”). W Polsce stopa ubóstwa wśród tego typu gospodarstw domowych kształtowała się na poziomie 34%.

Wśród samotnych rodziców z dziećmi na utrzymaniu w UE zagrożonych ubóstwem było 35% osób (od 16% w Danii do 57% na Malcie); w Polsce – 30% osób.
Wśród osób w wieku co najmniej 65 lat – dziewiętnastu na stu mieszkańców Unii Europejskiej żyło w sferze ubóstwa. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym dla tej grupy osób wynosił od 4% na Węgrzech, 5% w Luksemburgu do 39% - w Estonii, 49% na Cyprze oraz 51% na Łotwie. W Polsce, wśród osób starszych, dochody poniżej granicy ubóstwa miało 12% osób. Jest to nadal jeden z najniższych wskaźników ryzyka ubóstwa dla tej grupy wiekowej w Unii Europejskiej, chociaż w porównaniu z wynikami badania z roku 2007 odnotowano 4 punktowy wzrost wskaźnika zagrożenia ubóstwem dla tej grupy osób.

Niekorzystnie natomiast na tle większości krajów Unii przedstawiała się w Polsce sytuacja osób pracujących. W populacji osób pracujących (w wieku co najmniej18 lat) wskaźnik zagrożenia ubóstwem dla 27 krajów Unii Europejskiej oszacowano na ok. 8% (od 4% do 17%); Polska, ze wskaźnikiem wynoszącym 12% należała do krajów o najwyższej stopie ubóstwa wśród tej grupy ludności. Wyższe wartości wskaźnika odnotowano w Grecji (14%) i Rumunii (17%).

Wśród osób bezrobotnych (w wieku 18 lat i więcej) w Unii Europejskiej ubóstwem dochodowym zagrożonych było 44% osób (od 28% w Irlandii do 61%w Estonii). W Polsce wskaźnik zagrożenia ubóstwem osób bezrobotnych kształtował się na poziomie niższym od średniej unijnej i wynosił 39%.

W jakim stopniu transfery społeczne ograniczają zasięg ubóstwa relatywnego?

Aby odpowiedzieć na to pytanie oblicza się hipotetyczne wskaźniki zagrożenia ubóstwem – określane jako wskaźniki zagrożenia ubóstwem bez uwzględnienia w dochodach transferów społecznych. Obliczane są one bowiem w oparciu o dochody gospodarstw domowych z wyłączeniem wartości otrzymywanych świadczeń społecznych.

Jeżeli od dochodów gospodarstw domowych odjęlibyśmy wszystkie świadczenia społeczne z wyjątkiem świadczeń związanych z wiekiem (głównie emerytury), to wskaźnik zagrożenia ubóstwem (przy przyjęciu progu ubóstwa na poziomie 60% mediany dochodów do dyspozycji) wzrósłby w Krajach Unii z 17% do 25%. W takim samym stopniu (z 17% do 25%) brak dochodów z transferów społecznych (innych niż emerytury i renty rodzinne) zwiększyłby zasięg ubóstwa Polsce.

Transfery społeczne odgrywają szczególnie istotną rolę w redukcji ubóstwa dzieci.

Czy w ostatnich latach zasięg ubóstwa relatywnego w Polsce zmniejszył się?

Ze zrealizowanych w latach 2005-2008 corocznych europejskich badań dochodów i warunków życia wynika, że wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym w krajach Unii Europejskiej kształtował się w okresie objętym badaniami na poziomie 16-17%. W Polsce natomiast, stopa ubóstwa szacowanego w oparciu o te badania zmalała z 21% do 17%. Świadczy to o ograniczeniu zróżnicowania sytuacji dochodowej polskiego społeczeństwa w tym okresie. Istotne jest również to, że zmniejszenie zasięgu ubóstwa nastąpiło przy obserwowanym w tym czasie wzroście dochodów realnych ludności.