Prawa własności: indeks 2010

Przeczytaj także: Znak towarowy a domena internetowa

Międzynarodowy Indeks Praw Własności (IPRI) to porównawcze studium opisujące poziom ochrony praw własności. Indeks obejmuje najważniejsze aspekty związane z ochroną praw własności w trzech obszarach, zawierających poszczególne podkategorie: otoczenie polityczne i prawne (niezależność wymiaru sprawiedliwości, rządy prawa, polityczna stabilność, kontrola nad korupcją); materialne prawa własności (kontrola na materialnymi prawami własności, rejestracja własności, dostęp do kredytów); prawa własności intelektualnej (zapewnienie praw własności intelektualnej, ochrona patentowa, rozpowszechnienie piractwa). Analizowane są aktualne dane z 125 państw świata, reprezentujących 97 proc. światowego PKB.

Z raportu wynika, że wysoki poziom ochrony praw własności jest powiązany z wyższym PKB per capita na mieszkańca w badanych krajach i większym poziomem inwestycji zagranicznych. Kraje rozwijające się z wysoką pozycją w rankingu notują szybszy wzrost gospodarczy, co przyczynia się do zmniejszania się tam poziomu ubóstwa. Potwierdza to tezę, że silne gwarancje praw własności prywatnej są niezbędnym elementem rozwoju gospodarczego. Wyniki raportu nie uwzględniają jednak poziomu opodatkowania i relacji wydatków państwowych do PKB, co można uważać za jeden z elementów składających się na ochronę praw własności.

Finlandia jest liderem rankingu czwarty raz z rzędu. Na możliwe do zdobycia 10 punktów uzyskała 8,6. Kolejne miejsca zajmują: Dania oraz Szwecja z 8,5 punktami (Dania zachowała swoją pozycję, Szwecja awansowała o dwa miejsca). Za nimi znalazły się: Holandia (spadek z 2. miejsca), Norwegia, Szwajcaria i Nowa Zelandia. W pierwszej dziesiątce znalazły się jeszcze: Singapur, Australia i Austria. Stawkę zamyka Bangladesz z 2,9 punktami przed Wenezuelą, Zimbabwe, Czadem, Burundi i Boliwią. W kategorii regionalnej, najlepiej pod względem ochrony własności wypada Skandynawia. Najgorzej sytuacja wygląda w Afryce i krajach post-sowieckich.

Polska z 5,5 punktami zajęła w rankingu 53. miejsce (w 2009 była 54.), równolegle z Indiami, za Słowenią, z kolei zaś przed Łotwą i Rumunią. Przed nami są – według rankingu – m.in. Urugwaj, Litwa, Botswana, Czechy, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Kostaryka. Zdecydowanie najgorzej wypadamy w kategorii gwarancji materialnych praw własności. Zajmujemy tu 98. miejsce na równi z Ukrainą, Etiopią i Madagaskarem, za Paragwajem i przed Tanzanią. Pod względem ochrony własności intelektualnej zajmujemy 34. miejsce przed Cyprem i za Słowacją, a w kategorii otoczenia instytucjonalnego praw własności – 45. Liderami w tych ostatnich kategoriach są kraje skandynawskie.

Od zeszłego roku najbardziej pod względem gwarancji dla praw własności poprawiła się sytuacja w Czarnogórze, Azerbejdżanie, Zambii, Rumunii, Bangladeszu, Chinach, Bośni i Hercegowinie, Albanii i Macedonii. Najbardziej spadły w rankingu: Chile, Korea Południowa, Włochy, Niemcy, Izrael, Tajlandia, Islandia, Malezja, Algieria i Mauretania.

Ranking uwzględnia także poziom równouprawnienia kobiet w kontekście dostępu do własności i udział kobiet w rozwoju ekonomicznym w krajach nie będących członkami OECD. Liderami w tej kategorii są państw azjatyckie: Singapur, Hongkong i Tajwan. Stawkę zamyka Czad.

IPRI o Polsce

Drugi rok z rzędu wskaźnik IPRI dla Polski wzrósł. Ta poprawa jest w dużej mierze spowodowana zmianą wyniku w kategorii LP (Otoczenie polityczne i prawne). Wszystkie klasyfikowane dla Polski pod-kategorie składające się na LP w 2010 roku wzrosły. Wyniki w dziedzinie niezależności sądowniczej, rządów prawa i politycznej stabilność wzrosły 0.4 punktu, podczas gdy kontrola korupcji zwiększyła się o pół punktu. Wynik w kategorii PPR (Prawa Własności Materialnej) obniżył się niewiele w efekcie spadku wyniku w podkategorii ochrony materialnych praw własności. Proces rejestracji własności i dostęp do pożyczek nie zmienił się w 2010. Wynik w kategorii IPR (Intelektualne prawa własności) wrócił do poziomu z 2008 po spadku w 2009. Pomimo niewielkiego spadku w pod-kategorii ochrony praw własności intelektualnej wynik całości kategorii poprawia się, ze względu na wyraźną poprawę sytuacji w dziedzinie rozpowszechniania piractwa. Zmniejszyło się oszacowane piractwo zarówno oprogramowania dla przedsiębiorstw jak i muzyki.