Szanse i zagrożenia dla firm w 2010 r.

Przeczytaj także: Polscy przedsiębiorcy optymistyczni, lecz ostrożni

Z badania wynika, że na drugim miejscu na liście ryzyk wskazywanych przez przedsiębiorców znajduje się ryzyko zatorów płatniczych. To również ryzyko na stałe obecne w polskiej gospodarce, nawet w okresach dobrej koniunktury gospodarczej. W badaniach PKPP Lewiatan dotyczących małych i średnich przedsiębiorstw, realizowanych od 8 lat, zatory płatnicze znajdują się zawsze w pierwszej dziesiątce barier rozwoju firm. Dzisiaj ta obawa jest silniejsza mimo, iż osłabienie gospodarcze w 2009 r. nie pogorszyło płynności finansowej przedsiębiorstw (a nawet wzrosła ona dość istotnie – do bardzo wysokiego poziomu 38,5 proc. z 33,6 proc. w 2008 r.). To efekt niepewności rozwoju sytuacji gospodarczej. Jednak ryzyko to nie byłoby tak duże, gdyby rozwiązania podatkowe nie wspierały tworzenia się zatorów płatniczych (firma, która otrzymała fakturę do zapłacenia, niezależnie od tego, czy ją zapłaciła czy nie – może włożyć to zobowiązanie w swoje koszty, pomniejszając w ten sposób podstawę do opodatkowania; natomiast wystawca faktury, niezależnie od tego, czy została zapłacona czy nie, musi zapłacić podatek VAT oraz podatek dochodowy). Państwo w ten sposób chroni swoje interesy, jednak takim rozwiązaniem generuje wzrost ryzyka w działalności gospodarczej. Ryzyko zatorów płatniczych uznaje za duże i bardzo duże 25 proc. firm. Jednak 10 proc. przedsiębiorstw nie widzi w ogóle takiego zagrożenia. Średnia ocena tego ryzyka wynosi 3,59 punktu (na 5 możliwych).
Przedsiębiorstwa obawiają się również wzrostu konkurencji. W 2009 r. konsumpcja wzrosła o 2 proc., w tym konsumpcja indywidualna o 2,3 proc. Początek 2010 r. zapowiadał zahamowanie dynamiki spożycia (niski wzrost sprzedaży detalicznej, a w cenach stałych – spadek, w pierwszych dwóch miesiącach 2010 r., poprawa dopiero w marcu, ale to w dużej części efekt świąt). Dla firm oznaczałoby to rzeczywiście wzrost konkurencji o bardzo wolno rosnący rynek. Obawy przed wzrostem konkurencji to także obawy o konkurencję ze strony szarej strefy (ryzyko wskazywane na 4 miejscu), która w Polsce jest duża (w badaniach PKPP Lewiatan dotyczących małych i średnich przedsiębiorstw przedsiębiorcy oceniali, że obroty nierejestrowane stanowią średnio 25,7 proc. obrotów ogółem). Firmy, które ukrywają część swoich przychodów oraz osoby prowadzące działalność w całości w szarej strefie zaburzają konkurencję na rynku, bowiem mogą oferować swoje produkty po cenach niższych, nie uwzględniających bowiem wszystkich danin, które płaci każdy przedsiębiorca działający w zgodzie z prawem. Uciekanie w szarą strefę jest zawsze efektem zbyt dużych obciążeń podatkowych i parapodatkowych (i to tak ich wysokości, jak i ryzyka, które niejasne przepisy podatkowe tworzą), a także administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą. I dopóki nie nastąpią tu istotne zmiany ryzyka te ograniczające (w wielu przypadkach okazuje się, że ryzyko stosowania niejasnych przepisów prawa jest większe niż ryzyko nie stosowania prawa), trudno oczekiwać zmniejszenia szarej strefy, a tym samym – obaw przedsiębiorstw z jej istnieniem związanych.

Na szóstym miejscu na liście najważniejszych ryzyk w działalności przedsiębiorstw znajdują się ryzyka związane ze zmianami branżowych regulacji prawnych. PKPP Lewiatan właśnie ogłosił kolejną Czarną Listę Barier, gdzie te ryzyka (jak również ryzyka ogólne) zostały nazwane. Szkoda, że rząd i parlamentarzyści ciągle nie dostrzegają tego problemu i dokładają do niego swoją aktywnością – nowe ryzyka.
Z badania wynika, że przedsiębiorcy znacznie mniej obaw wiążą z tą częścią swojej działalności, na którą mają wpływ. Uznają ryzyka operacyjne, takie jak możliwość włamania do systemu informatycznego firmy i kradzieży danych, ryzyko nieprawidłowych relacji między pracownikami a kierownictwem firmy, czy ryzyko kradzieży wewnętrznych za relatywnie nieduże. Analizy firm ubezpieczeniowych wskazują jednak, że tak nie jest. Te ryzyka są także duże, a fakt, że występują, a firmy nie widzą zagrożenia wcześniej – świadczy o braku umiejętności prawidłowej identyfikacji ryzyk wewnętrznych i umiejętności zarządzania nimi.