Pozyskiwanie energii a ochrona środowiska

Przeczytaj także: Energia geotermalna coraz popularniejsza

Analizując dane dotyczące ilości dwutlenku węgla powstałego podczas spalania paliw kopalnych, dochodzimy do wniosku, że energia węglowa i ochrona środowiska to terminy kompletnie się wykluczające. Niemal 1/3 emisji CO₂ do atmosfery pochodzi właśnie z tej gałęzi przemysłu. Szacunki pokazują, że jeżeli w ciągu 20 lat zużycie węgla wzrośnie o kolejne 60% – oznaczać to będzie katastrofę klimatyczną. Nie da się ukryć, że Polska ma olbrzymi udział w produkcji energii elektrycznej z węgla. Ponad 90% zapotrzebowania energetycznego stanowi właśnie spalanie węgla. Znajdujemy się też w czołówce krajów o największej emisji gazów cieplarnianych.

Tymczasem w naszym kraju wciąż planowane są nowe kopalnie. Przykładem może tu być dyskutowana żywo budowa odkrywki Tomisławice. Organizacje ekologiczne przestrzegają, że tego typu inwestycje, poza oczywistymi skutkami dla klimatu, pociągają za sobą negatywne skutki zarówno dla przyrody jak i mieszkańców - często bowiem oznaczają konieczność wysiedlenia mieszkańców oraz zniszczenie wielu hektarów terenów (również leśnych).

W ramach konsultacji społecznych do rządowej propozycji „Polityki energetycznej Polski do 2030 roku" mieliśmy możliwość zapoznania się ze stanowiskiem Koalicji Klimatycznej, która poddała krytyce dalsze podtrzymanie centralnej energetyki w oparciu o węgiel. Zdaniem Koalicji, do zmniejszenia skutków zmian klimatu i negatywnego oddziaływania na środowisko prowadzić może wyłącznie uniezależnienie się od węgla oraz rozwój inwestycji w czyste, odnawialne źródła energii.

Mając na względzie powyższe minusy, jest oczywiste, że to właśnie ochrona środowiska powinna być podstawowym argumentem dla działań na rzecz zmniejszenia zużycia węgla i prowadzeniu polityki energetycznej w taki sposób, aby ostatecznie wyjść z ery kopalnej do odnawialnej.

Obiecujący wydaje się rozwój energetyki opartej na biomasie. W Polsce obserwuje się wyraźny wzrost w tej branży, a obecny rok ma być przełomem. Zwiększane są nakłady na modernizację elektrociepłowni, gdzie powstają bloki na biomasę. Rząd formułuje programy zachęt oraz dofinansowania dla rolników prowadzących plantacje upraw roślin energetycznych.

Spalanie biomasy jest uważane powszechnie za korzystniejsze dla środowiska niż spalanie paliw kopalnych, z uwagi na niską zawartość szkodliwych pierwiastków. Według szacunków technologia ta przynosi redukcję emisji CO₂ rzędu 98% w porównaniu z węglową.

Czy jest to jednak technologia czysta i przyjazna środowisku na każdym etapie produkcji? Niepokojąco brzmi najnowszy raport brytyjskiego resortu ochrony środowiska (Environment Agency), według którego pozyskiwanie energii ze spalania biomasy może w niektórych przypadkach zrobić więcej szkody niż pożytku w walce o zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Według Agencji Ochrony Środowiska zaorywanie ziem pod uprawy roślin energetycznych przyczyni się do większej produkcji CO₂ do roku 2030 niż spalanie paliw kopalnych, jeżeli nie będzie prowadzone w sposób zrównoważony.

Badania wykazały, że najbardziej przyjazne środowisku jest wykorzystywanie odpadów z drewna, w odróżnieniu od wierzby, topoli i nasion rzepaku. Zdaniem EA uprawa roślin energetycznych i ochrona środowiska idą w parze tak długo, jak długo to co jest spalane będzie zastępowane nowymi uprawami. Istotne jest również zachowanie nisko-emisyjnego sposobu zbiorów i transportu upraw. Dlatego Agencja opowiedziała się za wprowadzeniem obowiązkowych sprawozdań, dotyczących poziomów emisji gazów cieplarnianych przez firmy.

Biomasa ma potencjał, aby odegrać istotną rolę w zaspokojeniu zapotrzebowania na energię. Wymaga to zrównoważonych upraw i zachowania niskiej emisyjności podczas produkcji. Jeśli te wymogi nie będą spełniane, ochrona środowiska nadal będzie pustym hasłem w dyskusji o odnawialnej, „zielonej” energii.