Budżet domowy 2009

Przeczytaj także: Budżet domowy 2008

Zróżnicowanie dochodów wewnątrz poszczególnych grup społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych nie uległo istotnym zmianom. W 2009 r. przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny 20% osób o najwyższych dochodach (V grupa kwintylowa) wynosił 2311 zł na osobę i był 6,3-krotnie wyższy od analogicznego dochodu 20% osób uzyskujących najniższe dochody (I grupa kwintylowa). Relacja ta uległa niewielkiej zmianie w porównaniu z rokiem ubiegłym (w którym wynosiła 6,2 - krotność).

W najliczniej występujących w Polsce grupach społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych, tj. w gospodarstwach pracowników oraz ujętych łącznie gospodarstwach emerytów i rencistów, przewaga poziomu dochodu rozporządzalnego osób najzamożniejszych nad najbiedniejszymi była w tym samym czasie odpowiednio 5,3-krotna oraz 4,4-krotna (w 2008 r.– 5,2-krotna oraz 4,4-krotna). W gospodarstwach pracowników przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę 20% osób najzamożniejszych wyniósł w 2009 r. – 2310 zł, a u emerytów i rencistów – 2007 zł.

W 2009 r. w gospodarstwach ogółem 20% osób znajdujących się w najlepszej sytuacji dochodowej dysponowało około 41,3 % (w 2008 r. – 41,4%) dochodów całej badanej zbiorowości gospodarstw domowych, podczas gdy 20% osób pozostających w sytuacji najgorszej – około 6,6%.

Nadal występowało silne powiązanie pomiędzy zróżnicowaniem poziomu nominalnego dochodu rozporządzalnego na osobę w poszczególnych grupach społeczno-ekonomicznych, a wielkością gospodarstw i ich składem osobowym.

Najwyższy przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na gospodarstwo domowe w 2009 r. osiągnęły gospodarstwa pracujących na własny rachunek – ok. 4718 zł. W gospodarstwach rolników wyniósł on ok. 3809 zł, pracowników – ok. 3775 zł, a emerytów – ok. 2239 zł. Najniższym dochodem rozporządzalnym dysponowały gospodarstwa rencistów – ok. 1604 zł.

Czynnikiem istotnie różnicującym poziom, dynamikę i strukturę dochodów gospodarstw domowych jest miejsce zamieszkania tych gospodarstw. Zróżnicowana dynamika rozwoju gospodarczego poszczególnych województw ma decydujący wpływ na poziom i tempo zmian dochodów ludności różnych rejonów Polski.

W 2009 r. w pięciu województwach gospodarstwa domowe dysponowały dochodami wyższymi od przeciętnej krajowej. Były to gospodarstwa z województw: mazowieckiego, dolnośląskiego, pomorskiego, łódzkiego i zachodniopomorskiego. W województwie śląskim dochód kształtował się na poziomie średniej krajowej. Przeciętna miesięczna wartość dochodu rozporządzalnego na osobę była najwyższa w woj. mazowieckim - ok. 1439 zł, zaś najniższa w woj. podkarpackim i wynosiła ok. 835 zł na osobę w gospodarstwie domowym tj. była niższa o 25,1% od średniej krajowej i o 42% od przeciętnego dochodu w województwie mazowieckim.

Różnice dochodowe uwidaczniają się również pomiędzy mieszkańcami miast i wsi. W 2009 r. dochód rozporządzalny na osobę w gospodarstwach domowych zamieszkujących wieś był o ok. 29% niższy od dochodu na osobę w gospodarstwach domowych mieszkających w miastach (przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w gospodarstwach zamieszkujących wieś wyniósł ok. 889 zł, a w miastach ok. 1255 zł). Różnice te wynikały nie tylko z wysokości dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa, ale były również związane z większą, w porównaniu do miast, liczbą osób wchodzących w skład gospodarstw zamieszkujących wieś.

Biorąc pod uwagę typy biologiczne gospodarstw domowych to w najlepszej sytuacji znajdowały się małżeństwa bez dzieci, których dochód rozporządzalny na 1 osobę wyniósł – ok.1588 zł – tj. o 42,5% więcej niż przeciętny dochód w kraju. Jeśli porównamy te gospodarstwa z gospodarstwami małżeństw z dziećmi na utrzymaniu różnica ta będzie jeszcze większa – 57,7%, (przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny wyniósł w gospodarstwach małżeństw z dziećmi ok. 1007 zł na osobę tj. o 9,7% poniżej średniej ogólnopolskiej). W najgorszej sytuacji znajdowały się gospodarstwa małżeństw z 3 i więcej dzieci – ok. 642 zł na osobę w gospodarstwie domowym (o 42,4% poniżej średniej dla Polski ogółem). Rodziny samotnych matek lub ojców z dziećmi na utrzymaniu dysponowały przeciętnie w 2009 r. ok. 929 zł na osobę. Było to o ok. 7,7% mniej niż w gospodarstwach małżeństw z dziećmi i o ok. 16,6% poniżej średniej krajowej.

Poniżej przeciętnej krajowej (o ok. 16,6%) kształtował się również poziom miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę w gospodarstwach domowych, które miały w swoim składzie osobę niepełnosprawną. Przeciętny dochód rozporządzalny wynosił w tych gospodarstwach ok. 929 zł na osobę, podczas gdy w gospodarstwach nie mających w swoim składzie osób niepełnosprawnych wynosił ok. 1169 zł na 1 osobę. W przypadku gospodarstw z osobami niepełnosprawnymi przeciętny dochód rozporządzalny był o ok. 20,5% niższy niż w gospodarstwach bez osób niepełnosprawnych.