Wyznania religijne i stowarzyszenia narodowościowe w Polsce 2006-2008

Przeczytaj także: Wyznania religijne pracownika a urlopy i zwolnienia

Stowarzyszenia narodowościowe i etniczne

Przełomowe znaczenie dla organizowania się stowarzyszeń narodowościowych miały przemiany społeczno-polityczne zapoczątkowane po 1989 roku. Spośród wszystkich stowarzyszeń, których powstanie udało się odnotować, zaledwie 10 zarejestrowanych zostało przed rokiem 1989, a w 1990r. zalegalizowało się 6. Następne lata przyniosły duży przyrost stowarzyszeń narodowościowych. W latach 1990-92 przybywało po 23-24 organizacji rocznie. W okresie tych trzech lat powstało 36% wszystkich stowarzyszeń. Jeszcze przez następne trzy lata (1993-1995) utrzymywał się wysoki przyrost ich liczby. Jednak od roku 1997 można zaobserwować wyraźny spadek dynamiki wzrostu liczby stowarzyszeń narodowościowych. W sumie odnotowano utworzenie 191 stowarzyszeń o charakterze narodowościowym oraz 19 przypadków ich likwidacji, z czego 3 to takie, które straciły status samodzielnych i stały się jednostkami terenowymi innych.

Badanie stowarzyszeń narodowościowych i etnicznych w Polsce prowadzone są przez GUS od 19 lat. Podstawowym narzędziem badawczym jest ankieta statystyczna kierowana na początku każdego roku do zarządów stowarzyszeń. Wszystkie informacje przedstawione w niniejszym opracowaniu pochodzą z ankiet wypełnianych przez członków zarządu stowarzyszeń.

Na podstawie danych uzyskanych za pomocą ankiety SN ustalono, iż w 2008 r. działało w Polsce 172 stowarzyszenia narodowościowe i etniczne. W tej liczbie stowarzyszeń zawiera się kilkanaście takich, które zostały powołane przez przedstawicieli narodowości o krótkim rodowodzie imigracyjnym, np.: Bułgarów, Greków, Macedończyków lub Wietnamczyków. 83 organizacje deklarują ogólnokrajowy zasięg działania, a dwie z nich – nawet poza granicami kraju. Reszta posiada mniej lub bardziej lokalny charakter, obejmując swoją działalnością tereny regionu, kilku lub jednego województwa, kilku lub jednego powiatu, grupy gmin, wreszcie – pojedynczych gmin, miast czy miejscowości.

Stowarzyszenia o charakterze narodowościowym i etnicznym, a precyzyjniej mówiąc – siedziby ich zarządów – znajdują się na terenach wszystkich województw. Najwięcej jest ich na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego, gdzie przedstawiciele mniejszości niemieckiej działają w ramach aż 28 towarzystw, a także – w województwie mazowieckim, gdzie w większości skupiają się w stolicy. W Warszawie mieści bowiem się 22 z 26 działających w województwie mazowieckim stowarzyszeń. Mają tu zazwyczaj swoje siedziby stowarzyszenia o zasięgu ogólnokrajowym, powołane przez bardzo różne nacje – w tym kilka o pochodzeniu imigracyjnym, jak np. Wietnamczycy, Syryjczycy, Węgrzy, Hindusi i Somalijczycy. Znacznie mniej stowarzyszeń funkcjonuje w kolejnych czterech województwach, w których znajdują się rejony tradycyjnie zamieszkałe przez mniejszości, tj.: w podlaskim (18), dolnośląskim (17), pomorskim (16) i małopolskim (15), zachodniopomorskim (12), kujawsko-pomorskim (10) oraz opolskim (10).

Najwyższą aktywnością organizacyjną odznacza się mniejszość niemiecka, która podtrzymuje działalność 74 stowarzyszeń o charakterze narodowościowym, zrzeszających około 235 tys. osób. Zatem towarzystwa niemieckie stanowią 43% wszystkich organizacji narodowościowych, a zrzeszone w nich osoby – aż 82% populacji członków wszystkich stowarzyszeń narodowościowych. Stowarzyszenia niemieckie mają swoje siedziby w 11 województwach. Jednakże większość z nich skoncentrowana jest w dwóch regionach: na północy (zwłaszcza środkowej i wschodniej) oraz w południowo-zachodniej części kraju.

To pierwsze skupisko jest znacznie liczniejsze – łącznie w województwach: warmińsko- mazurskim (tu najwięcej – 28), pomorskim i kujawsko-pomorskim działa 47 stowarzyszeń niemieckich. Są to jednak – w porównaniu do tych na Śląsku – stosunkowo mniejsze i bardziej lokalne organizacje, zrzeszające w sumie nieco ponad 22 tys. członków. Z drugiej strony do 16 stowarzyszeń działających w województwach dolnośląskim, opolskim i śląskim należy łącznie blisko 210 tys. osób.