Budowa wartości firmy: które działy kluczowe?

Przeczytaj także: Nowe cele strategiczne źródłem przewagi konkurencyjnej

Poniższy tekst nie stanowi kompleksowej analizy tematu, jego celem jest jedynie postawienie podstawowych pytań i ukazanie kilku ważnych aspektów, na które warto zwrócić uwagę podczas rozważań nad strukturą organizacji i zadaniami, jakie stoją przed poszczególnymi działami.

Panuje zgodność, że udział poszczególnych działów w budowaniu wartości zależy od specyfiki otoczenia konkurencyjnego, segmentu w jakim działa podmiot, czy stadium jego rozwoju. Zależy on również w oczywisty sposób od poziomu zasobów jakimi dysponuje spółka. Niemniej jednak w większości przypadków można wyróżnić kilka kwestii, które są w dużej mierze wspólne dla większości podmiotów. Poniższy przykładowy podział struktury organizacyjnej na działy przedstawia w uproszczeniu schemat spółki oraz może posłużyć do przedstawienia czynników wpływających na potencjał firmy do generowania wartości dodanej w obecnym otoczeniu ekonomiczno-społecznym.

Zarząd i administracja – rola zarządu jako organu odpowiedzialnego za podejmowanie decyzji strategicznych i operacyjnych jest niekwestionowana. To właśnie zarząd sprawując nadzór i wyznaczając zadania wszystkim pozostałym działom jest głównym organem odpowiedzialnym za trafność przyjętej strategii. Niemniej jednak należy pamiętać, że wysoki stopień skomplikowania współczesnej gospodarki sprawia, że członkowie zarządu w większości przypadków nie są już w stanie obejmować swoim nadzorem wszystkich działań operacyjnych i aspektów otoczenia konkurencyjnego. Tak więc można pokusić się o stwierdzenie, że rola zarządu w coraz większym stopniu ogranicza się do aspektów strategicznych, a kwestie operacyjne zostają przekazane na niższy szczebel zarządzania.

Nawet jednak decyzje strategiczne, które nadal pozostają domeną zarządu, są w coraz większym stopniu uzależnione od jakości informacji płynących z poszczególnych działów. Dlatego też w wielu przypadkach możemy mówić, iż decyzje zarządu są tak dobre, jak informacje dostarczone mu przez dyrektorów poszczególnych działów. Niemniej jednak umiejętność analizy spływających danych i ich łączenia, która leży w kompetencji zarządu oraz waga i potencjalne następstwa podejmowanych decyzji sprawiają, że to właśnie zarząd pozostaje nadal najważniejszym działem w spółkach.

Opinia ta obecnie nie budzi dużych kontrowersji, nasuwają się jednak pytania, który dział zajmuje kolejną pozycję pod względem wpływu na budowanie wartości spółki. Czy jest to dział finansowy, produkcja, sprzedaż czy może marketing. Aby odpowiedzieć na to pytanie należy najpierw zrozumieć specyfikę rynku, na którym działa dana spółka. W przypadku różnych rynków odpowiedź będzie różna, jednak w wielu przypadkach można odnaleźć wspólne cechy przemawiające za określonymi działami. Cechą wspólną wydaje się być również zmniejszanie dystansu pomiędzy zarządem i pozostałymi działami we współczesnych organizacjach.

Finanse i księgowość – rola działu finansowego jako jednostki odpowiedzialnej za dyscyplinę finansową, zapewnianie optymalnej struktury finansowania i odpowiednich poziomów kapitału obrotowego, czy też nadzór nad ryzykiem oraz podziałem dostępnych środków jest czynnikiem silnie przemawiającym za tym działem jako drugim po zarządzie w hierarchii spółki. Niemniej jednak mimo, iż dział ten można uznać za dominujący po stronie ograniczania ryzyka działalności oraz jego kontroli, to nie ma on tak silnego przełożenia na zdolność podmiotu do generowania przychodów i zysków jak inne działy.

Zarówno w perspektywie krótkookresowej, jak i w dłuższym horyzoncie czasowym to właśnie inne działy dzierżą palmę pierwszeństwa w aspekcie budowy potencjału do generowania zysków. Dział finansowy w wielu przypadkach zadowala się pełnieniem funkcji „administracyjnych”, które mimo swojej wagi są jednak funkcjami pomocniczymi. Oczywiście w wielu przypadkach możemy mieć do czynienia z bardzo silnymi działami finansowymi zdolnymi do pełnienia wiodącej roli w spółkach i samodzielnej realizacji takich przedsięwzięć jak przejęcia innych podmiotów, które przy realizacji niektórych strategii wzrostowych są bardzo istotne.

Niemniej jednak można uznać, że zadania takie, mające charakter jednorazowy lub okazjonalny, nie stanowią o głównej wartości wnoszonej przez dział operacyjny. Należy bowiem założyć, że większość zadań, które nie wiążą się z ciągłą działalnością podmiotu może zostać powierzona wyspecjalizowanym podmiotom zewnętrznym, które mają potencjał i bazę doświadczenia do skuteczniejszej ich realizacji. Tak więc można założyć, że o sile i znaczeniu działu decydują realizowane przez niego zadania o charakterze ciągłym, gdzie w przypadku działu finansowego znaczenia nabiera funkcja administracyjna.