Decyzje inwestycyjne: przykłady błędów

Przeczytaj także: Relacje inwestorskie: zarządzanie poprzez raportowanie o kapitale intelektualnym

Jednym z efektów wpływających na podejmowanie błędnych decyzji jest pułapka gracza znana pod pojęciem złudzenia Aleksandra Iwanowicza. Istnieją grupy graczy, którzy wierzą, iż długie serie zatrzymania się kulki w ruletce na czerwonych polach powodują wzrost prawdopodobieństwa wypadnięcia kulki na pole czarne. W procesie inwestycyjnym podobne zjawisko możemy zaobserwować na przykładzie kontynuacji trendu lub jego odwrócenia. Zarówno wróżenie kontynuacji trendu, jak i szybkiego jego odwrócenia na podstawie czasu jego trwania w oderwaniu od kontekstu ekonomicznego nie jest działaniem racjonalnym. Jest to w dużej mierze sprzeczne z filozofią analizy fundamentalnej zakładającej, że kurs waloru jest głównie wypadkową informacji i danych jakie dostępne są inwestorom na temat danego waloru i jego emitenta.

Analiza fundamentalna zakłada tu iż o przyszłym kursie waloru będą decydowały jedynie nowe dane jakie udostępnione zostaną inwestorom, nie zaś jego historyczne notowania. Odmienne podejście prezentuje tu analiza techniczna, która uwzględnia wpływ historycznych notowań na przyszły kurs waloru. Generalnie ludzie niezależnie od posiadanej wiedzy na temat aspektów analizy fundamentalnej i technicznej są skłonni do przewidywania kontynuacji trendu, zarówno jeśli mają do dyspozycji wytłumaczenie przyczynowo-skutkowe jego występowania, jak i wtedy gdy nie dysponują danymi lub wyjaśnieniem występowania danego trendu traktując go jak losowy.

Istnieją również grupy i podejścia (bazujące głównie na analizie fundamentalnej, a w szczególności analizie cykli), które na bazie długości trwania cyklu i jego przebiegu są skłonne przychylać się bardziej do szybkiego odwrócenia trendu niż jego kontynuacji. Niezależnie jednak czy dana grupa inwestorów jest bardziej skłonna wierzyć w kontynuację trendu, czy jego odwrócenie, można zaobserwować w wielu przypadkach wypaczenie decyzji inwestycyjnej na bazie obserwacji serii, gdyż ma tu miejsce oderwanie przewidywań inwestorów od racjonalnego kontekstu ekonomicznego.

Innym zjawiskiem dotyczącym skłonności poznawczych inwestorów jest sentyment inwestorów, czyli nadreaktywność lub subreaktywność na pojawiające się informacje. W przypadku firmy, która ogłasza nowe spektakularne wyniki finansowe inwestorzy mogą być przesadnie optymistycznie nastawieni co do jej przyszłości i windować ceny akcji wysoko, w oderwaniu szeregu danych, które wcześniej otrzymali na temat danego podmiotu i które są nadal aktualne. Podobnie może stać się w odwrotnej sytuacji, kiedy to nowe wyniki finansowe spółki będą słabe, a inwestorzy wykażą się nadmiernym pesymizmem ignorując szereg wcześniejszych danych.

Adekwatny poziom wyceny spółki do wszystkich dostępnych informacji akcje mogą osiągnąć dopiero w ciągu następnych dni lub miesięcy, kiedy inwestorzy przestaną przypisywać nowym informacjom nadmierną wagę i zaczną traktować je, jak poprzednie jako historyczne, a nie bieżące, wtedy też wypadkowa ocena spółki może okazać się zupełnie inna niż ta dokonana w momencie publikacji nowych danych. Dzieje się tak ponieważ inwestorzy zazwyczaj mają skłonność do przypisywania nowym informacją nadmiernej wagi (szczególnie jeżeli ich zaskoczyły) oraz zaniżania wagi informacji starszych lecz nadal aktualnych.

Istnieje także możliwość kiedy inwestorzy nie doceniają nowych informacji i wtedy możemy mówić o subreaktywności. Jest to zjawisko rzadsze lecz często spotykane szczególnie jeżeli uwzględnienie nowych informacji powodowałoby konieczność przyznania się do podjęcia uprzednio błędnej decyzji lub błędnej oceny sytuacji.

Kolejnym zjawiskiem zasługującym na uwagę jest zjawisko nadmiernej pewności siebie oraz iluzji kontroli. Jak potwierdzają badania, ludzie są generalnie nadmiernie pewni swojej wiedzy oraz umiejętności. Szczególnie dzieje się tak gdy wcześniej osiągają znaczący sukces w nowej dla siebie dziedzinie aktywności. Nadmierna pewność siebie charakteryzuje się przecenianiem swojej wiedzy zarówno względem własnych możliwości analizy posiadanych danych, jak i względem ufności iż posiadane dane obrazują w pełni dany proces lub podmiot. Idzie za tym nadmierna ufnoścć w kontrolę zachodzących procesów i realne możliwości oceny sytuacji.