Płatnik dalej monopolistą

Przeczytaj także: Płatnik: specyfikacja KSI Mail udostępniona

Orzeczenie to ma bardzo istotne znaczenie dla procedury stosowanej w trakcie rozpoznawania przez organy administracji wniosków o udzielenie informacji publicznej. Wystarczy by organ administracji bez żadnego dowodu lub uzasadnienia wskazał jako podstawę merytoryczną decyzji odmownej ochronę danych osobowych lub ochronę tajemnicy przedsiębiorcy, by wyłączyć możliwość stosowanie kontroli postępowania przez Sądy Administracyjne. W takim przypadku jedyną droga odwołania będzie pozew do Sądu Powszechnego.

Wiąże się to z wyższymi kosztami, mniej korzystnym dla obywatela rozkładem ciężaru dowodowego oraz z bardzo długimi terminami oczekiwania na rozpoznanie sprawy. Często na pierwszą rozprawę oczekuje się około roku, a odstępy pomiędzy poszczególnymi posiedzeniami sądu mogą być półroczne lub dłuższe. Zdaniem Internet Society przyjęta przez NSA wykładnia przepisów ogranicza prawa obywatelskie przez zamknięcie jednej z możliwych dróg kontroli prawidłowości wydanej decyzji przez wyspecjalizowany sąd administracyjny.

Stanowisko NSA w tej sprawie nie ma bezpośredniego wpływu na trwające równolegle postępowanie przed Sądem Powszechnym dotyczące tej samej kwestii, w którym powodem jest Sergiusz Pawłowicz, programista związany z projektem Janosik (alternatywnego w stosunku do programu Płatnik oprogramowania do wymiany elektronicznych dokumentów z ZUS). Na mocy Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.

Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Konkretyzacją tego prawa miała byc ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1198, Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1271).

W rozumieniu ustawy każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną i podlega udostępnieniu nazasadach i w trybie w niej określonych. Prawo dostępu do informacji publicznej przysługuje każdemu niezależnie od tego czy i do czego zamierza on tej informacji użyć (z zastrzeżeniem, iż prawo to podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych, również ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy). Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego.

Jest oczywistym ograniczeniem praw obywatelskich utrudnianie kontroli działania chroniące faktycznego monopolistę. Tak jest w tym przypadku. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 roku o zmianie systemu ubezpieczeń społecznych, nałożyła na dużą grupę płatników obowiązek przekazywania dokumentów ubezpieczeniowych do ZUS drogą elektroniczną. ZUS udostępnił wprawdzie bezpłatny program dla płatników składek ale narzucił istotne ograniczenie.

Program ten opracowano jedynie na jeden z istniejących na rynku, komercyjny system operacyjny. Obecnie płatnicy składek na mocy ustawy mający obowiązek wymiany dokumentów elektronicznych z ZUS. Jeśli w swojej firmie korzystają z systemów operacyjnych takich jak Linux, Solaris, FreeBSD czy Mac OS zmuszeni są zakupić licencję na system Microsoft Windows, gdyż jedynie w ten sposób mogą wypełnić obowiązek nałożony ustawą.