System emerytalny: sytuacja OFE

Przeczytaj także: Zmiany w emeryturach nie będą korzystne

II. Dlaczego potrzebujemy obu filarów?

ZUS i OFE nie są konkurencją. Są częścią jednego systemu emerytalnego, który został tak skonstruowany, aby ubezpieczeni odnosili korzyści z zysków i ochrony dwóch odmiennie działających jego części.

Świadczenia z nowego systemu emerytalnego będą znacznie niższe, co jest konsekwencją wprowadzenia formuły zdefiniowanej składki. Formuła ta uzależnia wysokość świadczeń od kwoty wpłaconych składek oraz stóp waloryzacji składek w ZUS lub stóp zwrotu OFE. Waloryzacja składek w ZUS zależy od liczby osób pracujących, poziomu wynagrodzeń
i inflacji.

Natomiast kapitał zgromadzony na rachunkach w OFE rośnie według stopy zwrotu osiąganej z inwestowania środków emerytalnych na rynku kapitałowym. W okresach koniunktury na rynkach finansowych przyrost kapitału na rachunkach w OFE jest znacznie szybszy niż wzrost uprawnień na kontach w ZUS. Natomiast w okresie dekoniunktury stopa zwrotu OFE może być niższa od stopy waloryzacji (składek) uprawnień w ZUS, ponieważ koniunktura w gospodarce realnej i na rynkach finansowych nie muszą się pokrywać. Dzięki temu oba elementy systemu emerytalnego uzupełniają się. Potwierdzają to faktycznie osiągnięte stopy zwrotu poszczególnych części systemu emerytalnego przedstawione na poniższym wykresie.
Dzięki funkcjonowaniu dwóch części systemu emerytalnego, łączna stopa zwrotu z systemu emerytalnego podlega mniejszym wahaniom a więc system jest bardziej bezpieczny dla ubezpieczonych z punktu widzenia łącznej wartości zgromadzonych uprawnień i środków emerytalnych. Wprowadzenie kapitałowej części systemu emerytalnego miało na celu podwyższenie świadczeń z nowego systemu emerytalnego, dzięki wykorzystaniu możliwości osiągania wyższych stóp zwrotu na rynku kapitałowym. Zgodnie z prognozami, w długim okresie stopy zwrotu z części kapitałowej będą wyższe od stóp waloryzacji uprawnień w części repartycyjnej. Pomimo iż do OFE trafia jedynie niewiele ponad 1/3 całej składki emerytalnej, ta część systemu ma dostarczać ok. 50% łącznego świadczenia z obowiązkowego systemu emerytalnego.

Zmniejszenie roli OFE w systemie emerytalnym spowoduje, że mechanizm uzupełniania się segmentu kapitałowego (OFE) i repartycyjnego (ZUS) przestanie mieć znaczenie. Kapitał emerytalny będzie rósł wolniej i będzie mniej bezpieczny.

III. Czy OFE mechanicznie kupują obligacje skarbowe?

Funduszom emerytalnym stawiany jest zarzut, że inwestowanie w obligacje skarbowe jest łatwe i nie wymaga żadnych szczególnych kwalifikacji. W związku z tym część składek ulokowana w obligacjach powinna być zwolniona od opłat.

Zarządzanie obligacjami skarbowymi nie jest czynnością mechaniczną. Polega na zarządzaniu ryzykiem ceny i ryzykiem reinwestycji. Na oba te ryzyka mają wpływ zmiany stóp procentowych na rynku. Wymaga to odpowiednich strategii i bieżących decyzji inwestorskich. Decyzje o nabyciu i cenach, podejmowane są na podstawie uwarunkowań rynkowych.

Udział obligacji skarbowych w portfelach inwestycyjnych zmienia się w zależności od sytuacji, tak samo jak udział akcji. Wyniki finansowe OFE i bezpieczeństwo zgromadzonych w nich środków, zależą od całego portfela inwestycyjnego – w równym stopniu od akcji, jak i obligacji.