Ochrona Środowiska 2010

Przeczytaj także: Ochrona środowiska: nakłady na środki trwałe w 2012 r.

Polska jest jednym z najludniejszych i największych krajów regionu Morza Bałtyckiego i ma decydujący udział w jego zanieczyszczaniu związkami azotu i fosforu. Jednak w porównaniu z innymi krajami bałtyckimi, w przeliczeniu na 1 mieszkańca, ładunek substancji biogennych - głównie związków azotu i fosforu – odprowadzanych z Polski do Bałtyku jest jednym z najniższych. Wynika to głównie z bardziej intensywnego nawożenia mineralnego w pozostałych krajach zlewiska Morza Bałtyckiego.

Według badań prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, w 2009 r. wielkość ładunków zanieczyszczeń odprowadzonych do Morza Bałtyckiego z dorzeczy Wisły, Odry i rzek Przymorza była mniejsza niż w 2000 r. Wielkość ładunku azotu ogólnego zmalała z 187,9 tys. ton w 2000 r. do 148,6 tys. ton w 2009 r. (o ok. 21%), przy czym w poszczególnych latach wielkość ta ulegała znacznym fluktuacjom (w latach 2000-2009 najniższe ładunki odnotowano w 2004 r. – 102,6 tys. ton, zaś najwyższe w roku 2002 – 239,1 tys. ton). W przypadku fosforu ogólnego wielkość ładunków zmniejszyła się z 12,1 tys. ton w 2000 r. do 9,8 tys. ton w 2009 r., tj. o ok. 19%. Zmniejszyła się również wielkość ładunku BZT5 – z 214,0 tys. ton w 2000 r. do 148,5 tys. ton w 2009 r. (o ok. 31%). W dalszym ciągu utrzymuje się jednak wysoki poziom degradacji środowiska morskiego. Nadmierne obciążenie wód Bałtyku substancjami organicznymi i biogennymi powoduje złe warunki tlenowe w warstwach przydennych strefy głębokowodnej oraz przyczynia się do postępu eutrofizacji wód morskich.

Zanieczyszczenie i ochrona powietrza

W 2008 r. odnotowano spadek emisji zanieczyszczeń powietrza. W porównaniu do 2000 r. całkowita emisja dwutlenku siarki zmniejszyła się o 34%, tlenku węgla o 23%, amoniaku o 11%, pyłów o 9%, niemetanowych lotnych związków organicznych o 1,1%, a tlenków azotu o 0,8%. W omawianych latach nastąpił nieznaczny wzrost dwutlenku węgla (1,5%).

Podobna tendencja zmian w emisjach obserwowana jest w innych krajach UE. Z danych Eurostat-u wynika, że w UE-27 ogółem wielkość emisji tlenków siarki zmniejszyła się w 2006 r. w porównaniu z 1997 r. o 45%. Redukcja emisji tlenku węgla wyniosła 41%, a tlenków azotu 21% między rokiem 1997 i 2007.

Dominujący udział w emisji dwutlenku siarki w Polsce ma energetyka zawodowa (44,8%), ponadto znaczący udział mają tzw. inne źródła stacjonarne, tj. kotłownie lokalne, paleniska domowe, warsztaty rzemieślnicze, rolnictwo (33,3%), a także energetyka przemysłowa (19,2%). Emisja tlenków azotu w 42,1% pochodzi ze źródeł mobilnych, w 27,2% z energetyki zawodowej oraz w 10,1% z energetyki przemysłowej. W przypadku emisji pyłów ważą inne źródła stacjonarne, których udział w całkowitej emisji wzrósł z 53,0% w 2000 r. do 59,1% w 2008 r. Udział źródeł mobilnych wzrósł z 13,1% w 2000 r. do 19,5% w 2008 r., zaś udział energetyki zawodowej i przemysłowej w ogólnej emisji pyłów wykazuje tendencję spadkową - w 2008 r. zmniejszył się odpowiednio o 5,7% i 2,1%. Emisja pyłów z sektora „technologie przemysłowe” stanowiła w 2008 roku 13,8% całkowitej emisji pyłów.

Główny udział w całkowitej emisji dwutlenku węgla mają procesy spalania paliw – 92%, z czego 53% w przemyśle energetycznym, 10 % w przemyśle wytwórczym i budownictwie, a 13% w transporcie. Na wielkość całkowitej emisji metanu największy wpływ mają emisje lotne z paliw – 33%, w szczególności z kopalń węgla kamiennego i instalacji przeróbki ropy naftowej. Znaczny udział ma również rolnictwo – 33% (przede wszystkim procesy fermentacji jelitowej) oraz odpady – 20% (w tym głównie ze składowisk odpadów). W przypadku metanu także w wielu innych państwach członkowskich UE zaobserwowano w tym okresie tendencję spadkową.

Dominującym źródłem emisji podtlenku azotu jest rolnictwo (77%) – przede wszystkim emisje z gleb rolnych (61%) oraz odchodów zwierzęcych (17%). Mniejszy udział ma emisja związana z procesami przemysłowymi (13%) oraz spalaniem paliw (6%).

Od 2000 r. odnotowano ponad 6-krotny wzrost emisji fluorowęglowodorów HFCs liczonych w ekwiwalencie dwutlenku węgla, a także niewielki wzrost emisji sześciofluorku siarki SF6. Jedynie w przypadku perfluorowęglowodorów PFCs odnotowano niewielki spadek. Zwiększenie emisji HFCs jest tłumaczone m.in. wzrastającą liczbą urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych, w których HFCs wykorzystywane są jako substytuty freonów.