Partnerstwo publiczno-prywatne a fundusze unijne

Przeczytaj także: Branża IT a partnerstwo publiczno-prywatne

Pierwszym krokiem wyjścia do zastosowania modelu mieszanego jest wykazanie, iż zastosowanie formuły partnerstwa publiczno-prywatnego będzie skutkowało wartością dodaną w porównaniu z tradycyjną formą realizacji inwestycji przez sektor publiczny. Kryteriami, które w tym kontekście powinny być wzięte pod uwagę i będą decydować o wartości dodanej z zastosowania formuły PPP są przede wszystkim: koszty cyklu życia projektu, rozmieszczenie ryzyka, tempo wdrożenia, jakość usług, możliwość generowania dodatkowych dochodów. Projekty mieszane muszą się liczyć także z wieloma dodatkowymi obowiązkami, jakie niesie za sobą dofinansowanie z funduszy unijnych (m.in. okres realizacji zadania, który nie może wykroczyć poza okres wydatkowania funduszy, obowiązki sprawozdawcze, obowiązek utrzymania trwałości projektu, obowiązek promocji i informacji o współfinansowaniu projektu). Największą jednak trudność stanowić będzie struktura modelu finansowego, a także kwestia występowania pomocy publicznej i wysokość możliwej do pozyskania dotacji.

Metoda luki finansowej

Na podstawie opracowanych w poprzedniej perspektywie finansowej wytycznych Komisji Europejskiej na temat udanego partnerstwa publiczno-prywatnego można stwierdzić, iż KE przychyla się do stanowiska, że co do zasady pomoc publiczna w projektach PPP nie powinna występować, projekty te bowiem dotyczą zadań publicznych, a zatem wartość dotacji będziemy liczyć w ten sam sposób jak w projektach infrastrukturalnych bez udziału sektora prywatnego. Jednocześnie KE zastrzega, że każdy projekt pod kątem wystąpienia pomocy publicznej rozpatrywany będzie indywidualnie. Dlatego też, w celu wyeliminowania prawdopodobieństwa wystąpienia pomocy publicznej, spełnione muszą być m.in. następujące przesłanki: zapewniony otwarty dostęp do rynku (partner prywatny powinien być wybrany w drodze zamówień publicznych), kwota dotacji dopasowana do rzeczywistych potrzeb projektu, wyeliminowanie nadmiernego wynagradzania sektora prywatnego za świadczone usługi, wykazanie wartości w stosunku do zaangażowanego kapitału (ang. value for money) czy niezakłócanie działania rynku.

Po spełnieniu tych warunków do wyliczenia kwoty dotacji stosuje się jak w tradycyjnie realizowanych przez sektor publiczny projektach, w tym projektach generujących dochód (np. sieć wodociągowa finansowana w późniejszym etapie z opłat użytkowników) metodę tzw. luki finansowej (szczegóły przedstawia tabela). Zgodnie z tą metodą w celu wyliczenia właściwego poziomu wsparcia w pierwszej kolejności oblicza się w jakim procencie oczekiwane zdyskontowane dochody z projektu nie są w stanie pokryć zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych, a następnie procentem tym mnoży się wartość wydatków kwalifikowanych do objęcia wsparciem.

Tak ustaloną podstawę (tzw. kwotę decyzji) należy pomnożyć przez maksymalny dopuszczalny pułap wsparcia. Obliczona wartość będzie stanowiła wielkość wnioskowanego wsparcia. Zastosowanie opisanej metody luki finansowej do projektów posiadających potencjał komercyjny i realizowanych z udziałem sektora prywatnego (a zatem zakładających zwrot z zainwestowanego kapitału) niestety często skutkować będzie otrzymaniem tzw. ujemnej luki finansowej i wykluczeniem możliwości otrzymania wsparcia. W tym miejscu należałoby się zastanowić nad zmianą sposobu kalkulacji dotacji dla tego typu inwestycji, jeżeli KE rzeczywiście dąży do promowania formuły PPP.
Dotychczasowy sposób przyznawania dotacji powoduje, iż inwestycje sektora publicznego w całości finansowane są ze środków publicznych (dotacja plus budżet danej jednostki sektora finansów publicznych), a rentowne inwestycje realizowane przy udziale sektora prywatnego nie otrzymują dofinansowania w ogóle, a jednocześnie w dobie kryzysu gospodarczego borykają się z trudnościami w zdobyciu finansowania zwrotnego. Być może w takiej sytuacji właściwszym byłoby ustanowienie udziału dotacji na stałym minimalnym poziomie 30 proc. kosztów kwalifikowanych - bez stosowania metody luki finansowej, która w rezultacie nagradza projekty nierentowne i hamuje chęć nawiązywania współpracy sektora publicznego z prywatnym.

Zaproponowane powyżej rozwiązanie zmusiłoby sektor publiczny do szukania prywatnych inwestorów (w celu pokrycia pozostałych 70 proc. kosztów inwestycji), dla których jednocześnie dotacja stanowiłaby zachętę do wchodzenia w tego typu projekty. W dłuższej perspektywie czasowej opisany powyżej system przyznawania dotacji skutkowałby oddłużeniem sektora finansów publicznych przy jednoczesnym zwiększeniu inwestycji (w tym bezpośrednich inwestycji zagranicznych) oraz podniesieniu innowacyjności określonych sektorów gospodarki dotąd zarezerwowanych dla jednostek sektora finansów publicznych.

Oprócz właściwej wysokości dotacji kluczową kwestią do rozważenia jest model finansowania projektu, czyli jak efektywnie połączyć PPP z dotacją. Dotychczas Inicjatywa JASPERS na podstawie dotychczasowych doświadczeń opracowała pięć modeli projektów mieszanych.