Sytuacja gospodarcza w Europie Środkowej i Wschodniej 2010

Przeczytaj także: Gospodarka polska 2010 wg PKPP Lewiatan

KRAJE EUROPY ŚRODKOWEJ I WSCHODNIEJ

Wzrost gospodarczy

Jak podaje NBP, odbudowa międzynarodowych obrotów handlowych, po ich głębokim załamaniu na przełomie 2008 i 2009 r., stała się motorem ożywienia aktywności gospodarczej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Eksport był do III kw. 2010 r. jedyną kategorią, która osiągnęła poziom sprzed kryzysu. Natomiast popyt krajowy wciąż jeszcze pozostawał bardzo słaby, głownie pod wpływem dalszego pogorszenia się sytuacji na rynku pracy. Tempo ożywienia gospodarczego w krajach regionu jest bardzo zróżnicowane. Gospodarki tych krajów, które jeszcze przed rozpoczęciem kryzysu rozwijały się w sposób zrównoważony, odnotowały w pierwszych trzech kwartałach 2010 r. najwyższą dynamikę wzrostu gospodarczego. Natomiast w krajach gdzie nierównowagi wewnętrzne i zewnętrzne były najgłębsze poprawa koniunktury następuje wyraźnie wolniej.
Większość krajów regionu od początku 2010 r. odnotowuje dodatnie kwartalne dynamiki wzrostu produktu krajowego brutto. Co więcej w każdym kolejnym kwartale 2010 r. wzrost PKB w ujęciu rocznym był coraz wyższy. W efekcie w okresie I-III kw. 2010 r. PKB w regionie wzrósł o 2,2% w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku (po spadku o 3,4% w 2009 r.). Najwyższy wzrost gospodarczy w trzech pierwszych kwartałach 2010 r. odnotowano na Słowacji (4,4%) w Polsce (3,9%) i w Czechach (2,0%). Dodatnie tempo wzrostu PKB w ujęciu rocznym miało miejsce także w Estonii, Słowenii i na Węgrzech. Na Litwie poziom produkt krajowego praktycznie nie zmienił się w porównaniu z rokiem poprzednim, natomiast w pozostałych krajach w dalszym ciągu obniżał się. O ile w przypadku Bułgarii i Łotwy skala spadków PKB wyraźnie się obniżyła, to Rumunia pozostawała jedynym krajem regionu, w którym dotychczas nie pojawiły się wyraźne oznaki ożywienia gospodarczego.

Z analizy wynika, że w większości krajów regionu wzrost aktywności gospodarczej wynikał głownie z rosnącego popytu zewnętrznego oraz odbudowy zapasów.

Na wzrost eksportu największy wpływ miała intensyfikacja obrotów handlowych w ramach regionalnych i globalnych sieci produkcji. Znalazło to odzwierciedlenie przede wszystkim w silnym wzroście eksportu dóbr pośrednich. Względnie wysoką dynamiką charakteryzowała się także sprzedaż dóbr gotowych. Do wzrostu eksportu dóbr konsumpcyjnych przyczyniły się programy stymulacji fiskalnej w krajach UE-15 (zwłaszcza dopłaty do zakupu nowych samochodów) oraz przesunięcie struktury importu w krajach Europy Zachodniej, w warunkach obniżonego popytu, w stronę tańszych produktów pochodzących z EŚW. W wyniku tych tendencji w trzech pierwszych kwartałach 2010 r. we wszystkich krajach regionu można było zaobserwować szybki (w większości krajów dwucyfrowy) wzrost eksportu w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku. W całym regionie EŚW wolumen eksportu (towarów i usług) zwiększył się o 13,5% w III kw. 2010 r.
Szybki wzrost eksportu spowodował, że saldo wymiany z zagranicą miało dodatni wkład do dynamiki PKB w krajach regionu w I poł. 2010 r. Wkład ten jednak zmniejszał się w każdym kolejnym kwartale, a w III kw. był już ujemny (wyjątkiem były Bułgaria i Słowenia, gdzie wkład eksportu netto, w wyniku słabego importu, zwiększał się w każdym kolejnym kwartale 2010 r. i w dalszym ciągu był głównym czynnikiem wpływającym na wzrost PKB). Wpływ na to miał wzrost importu zwłaszcza w II i III kw. 2010 r., zwłaszcza z tytułu wyższego przywozu dóbr pośrednich, związanego przede wszystkim z rosnącym popytem sektora eksportowego w krajach regionu. Natomiast słaby popyt konsumpcyjny i inwestycyjny wciąż wpływały hamująco na wzrost importu.