Sytuacja gospodarcza w Europie Środkowej i Wschodniej 2010

Przeczytaj także: Gospodarka polska 2010 wg PKPP Lewiatan

Inwestorzy zagraniczni inwestowali na koniec III kw. 2010 r. głownie w obligacje Skarbu Państwa, wyemitowane zarówno na rynek krajowy, jak i na rynki zagraniczne.

Napływ netto kapitału w postaci inwestycji bezpośrednich i pozostałych obniżył się: inwestycji bezpośrednich do ok. 5,2 mld EUR z ok. 6,5 mld EUR na koniec III kw. 2009 r., a pozostałych inwestycji do 9,2 mld EUR z 11,2 mld EUR. Deficyt na rachunku obrotów bieżących (w ujęciu czterech kwartałów) wzrósł do 2,8% PKB na koniec III kw. 2010 r. (wobec 2,7% na koniec III kw. 2009 r.), natomiast na rachunku bieżącym i kapitałowym na koniec III kw. 2010 r. odnotowano deficyt wynoszący ok. 1,2% PKB (wobec deficytu w wysokości 1,4% na koniec III kw. 2009 r. Deficyt obrotów bieżących w III kw. 2010 r. (w ujęciu czterech kwartałów) został w 54% finansowany napływem kapitału w postaci inwestycji bezpośrednich (w porównaniu do 78% na koniec III kw. 2009 r.)

Stopy procentowe i kurs walutowy

Pogarszająca się sytuacja finansów publicznych w tzw. krajach peryferyjnych strefy euro (Grecja, Irlandia, Portugalia, Hiszpania) początkowo sprzyjała umacnianiu się walut rynków wschodzących. Na tej fali złoty w pierwszych miesiącach 2010 r. kontynuował trend aprecjacyjny wobec euro rozpoczęty pod koniec 2009 r. Z drugiej zaś strony polska waluta traciła na wartości wobec dolara i franka szwajcarskiego, które inwestorzy postrzegali jako bardziej bezpieczne aktywa. Jednak obniżenie oceny wiarygodności kredytowej zagrożonych krajów strefy euro dokonane przez kolejne agencje ratingowe, wpłynęło na niekorzyść walut krajów Europ Środkowej i Wschodniej. Od kwietnia ub.r. rozpoczęło się bowiem gwałtowne osłabianie złotego wobec euro oraz w dalszym ciągu obserwowano trend spadkowy wobec dolara i franka szwajcarskiego. W sierpniu ub.r. na międzynarodowe rynki finansowe powrócił optymizm, co znalazło swe odzwierciedlenie we wzrostach światowych indeksów giełdowych, jak również w ponownej aprecjacji walut wschodzących, w tym złotego. Tendencja ta utrzymała się do października, po czym nastąpił okres stopniowej stabilizacji kursu polskiej waluty wobec euro, trwający do końca 2010 r. Wspierała ją m.in. decyzja o przyznaniu Irlandii pomocy finansowej przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Komisję Europejską. Z kolei decyzja Rezerwy Federalnej o rozpoczęciu II tury ilościowego łagodzenia polityki pieniężnej w USA, odczytana przez inwestorów jako przejaw słabości ożywienia w amerykańskiej gospodarce, doprowadziła do umocnienia się dolara wobec euro, a tym samym złotego, które trwało do końca ub.r. Stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego (NBP) od czerwca 2009 r. do końca 2010 r. pozostawała na rekordowo niskim poziomie 3,5%. Pomimo niezmienionej stopy NBP, stopy na rynku międzybankowym zmniejszały się w ciągu ub.r. trzymiesięczny Wibor obniżył się z 4,3% na początku 2010 r. do 3,8% w III kw. Wynikało to z uspokojenia się sytuacji na międzynarodowych rynkach finansowych i wzrostu płynności w sektorze bankowym.

Zawirowania związane z kryzysem finansów publicznych w Grecji w I połowie 2010 r. nie wpłynęły na kształtowanie się stop proc. na rynku międzybankowym. W IV kw. 2010 r. 3m Wibor lekko wzrósł, co wynikało ze wzrostu awersji do ryzyka związanej z kryzysem bankowym w Irlandii, a także oczekiwań rynkowych co do podwyżki stop proc. przez NBP. Rentowności polskich obligacji skarbowych w 2010 r. silnie reagowały na informacje płynące z rynków finansowych strefy euro. W I kw. 2010 r. rentowności spadały w związku z uspokojeniem sytuacji na światowych rynkach finansowych. Informacje o kryzysie długu publicznego w Grecji, a także zerwaniu negocjacji rządu Węgier z MFW w sprawie przedłużenia pomocy finansowej wpłynęły na wzrost rentowności w I kw. i na początku III kw. 2010 r. W okresie sierpień-październik 2010 r. ponownie można było zaobserwować powrót zaufania na rynek europejskich obligacji i spadek rentowności polskich papierów dłużnych.

Wybuch kryzysu bankowego w Irlandii w listopadzie 2010 r. ponownie spowodował wzrost rentowności polskich obligacji w końcu roku.