Polska: wydarzenia tygodnia 8/2011

Przeczytaj także: Polska: wydarzenia tygodnia 7/2011

• Z powodu "szarej strefy" budżet jest stratny 30 mld zł. Według szacunków zasięg szarej strefu obniżył się z 12,5 proc. PKB w 2009 roku do 12 proc. PKB w 2010 roku (w 2010 roku PKB wynióśł ok. 1,4 bln zł gospodarka "szarej strefy" miała wartość około 170 mld zł).
• Szacuje się, że problem ubóstwa może dotyczyć nawet 13 mln Polaków, a liczba skrajnie ubogich ogranicza się do 2 mln.
• Według Min. Gospodarki wzrost gospodarczy w 2011 roku wyniesie 4,2 proc., wskaźnik inflacji CPI będzie na poziomie 3,2 proc., a stopa bezrobocia na koniec roku spadnie do 10,5 proc.
• Według po prezesa GUS Janusza Witkowskiego w lutym bezrobocie wzrośnie do 13,3-13,4 proc., a latem może spaść do 9 proc. a zakończy się rok na poziomie 9,9 proc. Inflacja w marcu może wzrosnąć z obecnego poziomu 3,8proc. do 4,1-4,2 proc.
• Skończyły się społeczne konsultacje rządowego projektu ustawy obniżającego składkę do otwartych funduszy emerytalnych. Wszystko wskazuje na to, że Sejm otrzyma rządowy projekt bez zmian.
• Ministerstwo Finansów zdołało sprzedać obligacje skarbowe tylko za niespełna 3 mld zł, chociaż planowało dwukrotnie więcej co oznacza, że zaufanie do polskiego państwa obniżyło się. Ich rentowność wzrosła, czyli inwestorzy każą sobie płacić za pożyczanie polskiemu państwu więcej. Bez uwzględniania zmniejszonych transferów do OFE potrzeby pożyczkowe Polski w tym roku szacowne są na 167,5 mld zł. Po styczniu potrzeby pożyczkowe były sfinansowane w 18 proc.
• Komisja Europejska wzmogła presję na polski rząd w sprawie przedstawienia plany działań zmierzających do obniżenia deficytu budżetowego.
• Według rządu tempo wzrostu produkcji przemysłowej będzie zbliżone w kolejnych miesiącach do ok. 10 proc., a w pierwszym kwartale 2011 r. wzrost PKB powinien przekroczyć 4,2 proc.
• W styczniu inflacja wyniosła 3,8 proc. r/r i 1,2 proc. m/m. Najsilniej wzrastają ceny żywności. Według GUS podał też dane dotyczące bezrobocia. W pierwszym miesiącu 2011 r. wyniosło ono 13 proc. (w grudniu bezrobocie wyniosło 12,3 proc.).
• Rząd przyjął założenia do projektu ustawy, która ma obniżyć o jedną piątą pensje służb mundurowych na zwolnieniach lekarskich. Ma wejś w życie jeszcze w tym półroczu. Dotyczy to policjantów, żołnierzy, strażaków, celników, funkcjonariuszy straży granicznej, BOR, CBA i ABW) Obecnie bedąc na zwolnieniu dostają 100 proc. pensji (cywil ma tylko 80 proc.) wraz z nagrodami i dodatkami.
• Realizacja unijnego planu redukcji emisji dwutlenku węgla o 20 proc. do 2020 r. spowoduje w Polsce wzrost cen energii elektrycznej w Polsce o 20 proc., obniży to polski PKB o 1,4 proc. i podniesie stopę bezrobocia o 0,5 proc.
• Jastrzębska Spółka Węglowa w pierwszej połowie roku trafi na giełdę. W 2010 r. zarobiła na czysto prawie miliard złotych, chociaż wydobyła węgla o 60 proc. mniej niż jeszcze parę lat temu. Dziś za tonę węgla koksowego płaci się rekordowe ceny (ok. 300 USD). Katowicki Holding Węglowy po połączeniu z Węglokoksem trafi na giełdę w 2012 roku. Przed prywatyzacją kopalni związkowcy żądają dziesięcioletnich gwarancji zatrudnienia i utrzymania górniczych przywilejów. Rząd odrzucił te żądania.
• Według GUS-u w styczniu wartość sprzedaży wzrosła o 5,8 proc. r/r (liczono na 8,7%). Sprzedaż w niewyspecjalizowanych hipermarkach wzrosła o 29,4 proc. ale sprzedaż skurczyła się o 4,1 proc. r/r, a licząc m/m to spadek wyniósł 50%.
• Kończy swoją działalność warszawska FSO. Pracę straci 1,7 tys. pracowników. Przejęciem fabryki zainteresowane są firmy z Chin oraz z Indii.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

W JAKIEJ FORMIE ZOSTANĄ WPROWADZONE ZMIANY W SYSTEMIE EMERYTALNYM I CO BĘDZIE DALEJ?

Nie ulega wątpliwości, że dyskusja nad zmianami w systemie emerytalnym potoczyła się w innym kierunku, niż to było w intencjach rządu. Popełniono duży błąd w dialogu ze społeczeństwem. Od początku nie warto było ukrywać, że głównym impulsem zmuszającym do takich działań był wysoki poziom deficytu budżetowego i zagrożenie szybkim wzrostem długu publicznego. Pomocniczymi argumentami wyzwalającymi emocje były wysokie i nieuzasadnione marże firm, które gospodarowały OFE, a także to, że niewielki jest skutek tego gospodarowania (chociaż jest to także wynikiem kryzysu). Frustrację rządzących wywoływała także sytuacja, że o środki przekazywane do OFE zmniejszały się wpływy do funduszu, z którego płacone są obecne emerytury, a które musiał uzupełniać budżet. Te dopłaty budżetowe powiększając deficyt, zwiększały dług publiczny. Rząd pożyczając pieniądze sprzedawał papiery rządowe, które towarzystwa emerytalne kupowały za składkowe pieniądze...

Jeśli przyjąć, że priorytetem jest dziś obniżenie deficytu i zatrzymanie szybkiego wzrostu zadłużenia to wydaje się, że wśród możliwych do zastosowania środków jest też wstrzymanie, lub znaczące obniżenie na jakiś czas składki przekazywanej do otwartych funduszy emerytalnych. Przedmiotem dyskusji winno być więc: w jakim stopniu obniżyć wpływy do OFE i na jaki czas, ale też w jakim to robimy celu. Na pewno powinno to być ściśle powiązane z wprowadzeniem zestawu niezbędnych reform – zmian w wydatkach budżetowych. Jeśli nie chcemy zniszczyć systemu emerytalnego, to stopień obniżki wpłaty do OFE i czas trwania operacji przeprowadzenia cięć wydatkowych i winny razem być zaplanowane tak, aby osiągnąć cel sformułowany na wstępie, a więc by spełnić wymagania traktatowe i przy wzroście gospodarczym (prawdopodobnie 3 - 4% PKB) nie tylko znacząco obniżyć deficyt budżetowy (do 3% PKB) i nie przekroczyć poziomu zadłużenia (55% PKB), a nawet nieco oddalić się od tej granicy.

Z eksperckich dyskusji wynika, że czasowej obniżce składki winien towarzyszyć pakiet zmian wyartykułowany przez organizacje przedsiębiorców "Lewiatan", a dotyczący między innymi:

• likwidacji przywilejów emerytalnych rolników, górników i mundurowych;
• zrównania, a potem stopniowego wydłużania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn;
• zmniejszenia zasiłku pogrzebowego do poziomu obowiązującego w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej;
• ograniczenia becikowego jedynie do najuboższych rodzin;
• likwidacji wspólnego rozliczania podatku przez małżonków i ulgi internetowej;
• ujednolicenia stawek VAT połączone z ew. rekompensatą dla najbiedniejszych.

Trudno dziś jednoznacznie określić długość takiego okresu przejściowego, jednak na pewno przy konsekwentnie zrealizowanych cięciach wydatkowych będzie on trwał realnie ponad 5 lat, a nie jak to mówi się 2-3 lat. Także szczegółowych analiz wymaga przygotowanie i przedstawienie odpowiedzi na pytanie, czy jest możliwy w dającej się przewidzieć perspektywie powrót do dotychczasowego poziomu wpłat do OFE...

Nie ma sensu unikać rzetelnej dyskusji. Rząd powinien otwarcie przedstawić sytuację gospodarczą kraju i perspektywy jej rozwoju w najbliższej dekadzie jeśli nie zostaną wprowadzone niepopularne zmiany. Powinien też zaproponować pełną koncepcję zmian oraz ich skutki dla finansów publicznych. Innego wyjścia nie ma!