Polskie firmy a elastyczność zatrudnienia

Przeczytaj także: Elastyczny czas pracy korzystny tylko dla pracodawcy?

SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADAŃ

WYDŁUŻONY OKRES ROZLICZENIOWY

Okres rozliczeniowy to czas, w jakim pracodawca planuje i rozlicza czas pracy zatrudnionych w swojej firmie pracowników. Od długości okresu rozliczeniowego zależy więc elastyczność planowania czasu pracy pracowników, a w konsekwencji korzyści, które mogą zyskać z tego tytułu pracownicy i przedsiębiorstwa.

Pracodawcy najczęściej stosują miesięczne okresy rozliczeniowe, w których obowiązuje wymiar czasu pracy ustalony dla poszczególnych miesięcy kalendarzowych. Pracodawca ma zatem obowiązek planowania czasu pracy w taki sposób, aby pracownicy nie przekroczyli obowiązującego ich wymiaru czasu pracy, a ewentualne przekroczenia skutkują obowiązkiem wypłacenia dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.

W niektórych przypadkach i pod pewnymi warunkami pracodawca może jednak wprowadzić dłuższe okresy rozliczeniowe, np. okres rozliczeniowy wydłużony do 4 miesięcy, w rolnictwie i hodowli oraz przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób – do 6 miesięcy, bądź jeżeli dodatkowo uzasadniałyby to nietypowe warunki organizacyjne lub techniczne mające wpływ na przebieg procesu pracy – do 12 miesięcy.

Przepisy ustawy antykryzysowej wprowadziły pewien wyjątek. Zgodnie z ustawą wydłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy może bowiem nastąpić, jeżeli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technologicznymi albo dotyczącymi organizacji czasu pracy. Takie przedłużenie okresu rozliczeniowego możliwe jest w każdym systemie czasu pracy – zarówno w podstawowym, równoważnym, zadaniowym, przerywanym, jak i weekendowo-świątecznym, czy skróconym tygodniu pracy. Możliwość korzystania z tak zmienionego rozwiązania kończy się jednak z dniem 31 grudnia 2011r., gdyż tylko do tego czasu obowiązują przepisy ustawy antykryzysowej.

W badaniach Lewiatan pytano nie tylko o przyczyny i konsekwencje wprowadzenia na poziomie firmy tego rozwiązania (w formule, jaką przewiduje ustawa antykryzysowa), ale również o to, czy powinno ono wejść na stałe do porządku prawnego.

Z badanych firm zaledwie 13% (44 firmy) korzysta z możliwości stosowania wydłużonego okresu rozliczeniowego jakie daje ustawa antykryzysowa. 64% z tych firm wprowadziła taką możliwość już ponad rok temu. Są jednak i takie, które stosują te rozwiązanie od niespełna roku (23%). Pokazuje to, że choć istniała duża obawa przed powszechnym nadużywaniem tych przepisów, to tylko wybrane firmy zdecydowały się na wdrożenie ich w życie, uważa Lewiatan.

Z badania wynika również, że powody stosowania wydłużonego okresu rozliczeniowego przez pracodawców skupiają się wokół 5 głównych przesłanek: spadku przychodów związanych z kryzysem (25%), trudną sytuacją finansową firmy (20%), sezonowymi zmianami potrzeb produkcji (20%), potrzebą poprawy organizacji pracy i koniecznością obniżenia kosztów pracy (w obu przypadkach 20%). 18 % firm wskazało jednak, że wprowadzenie wydłużonego okresu rozliczeniowego wynika z prośby samych pracowników.