Kontrola a doradztwo w rewizji finansowej

Przeczytaj także: Poradnik księgowego: rzeczowe aktywa trwałe

Wskazane okoliczności spowodowały konieczność modyfikacji regulacji prawnych i celów rewizji finansowej. Zmianie ulega rola biegłego rewidenta w kontaktach z badaną jednostką. W opinii autorów artykułu biegły rewident pełni dziś rolę w szerszym zakresie doradcy badanej jednostki. Wyzwaniem na dzień dzisiejszy jest przekonanie o tej doradczej roli biegłego rewidenta podmioty badane, gdyż nadal postrzegają one bardzo często działania biegłego rewidenta jako element kontroli, wynikający z obowiązujących przepisów prawa. Tymczasem rewizja finansowa nie ogranicza się wyłącznie do wypełnienia funkcji kontrolnej, lecz zakres jej i przedmiot wykraczają również poza tę sferę.

Sama zaś kontrola definiowana może być w trzech aspektach:

1. sprawdzanie czegoś, zestawianie stanu faktycznego ze stanem wymaganym,
2. nadzór nad kimś lub nad czymś,
3. pot. instytucja lub osoba sprawująca nad czymś nadzór.

Kontrola związana jest również nieodłącznie z oceną i wyciągnięciem wniosków na przyszłość. Ze swojej istoty pełni dwie podstawowe funkcje: ochronną i stymulacyjną. Pierwsza z nich przejawia się zabezpieczeniem przed zmniejszeniem efektywności działania, druga zaś pobudzeniem do tego działania.

Doradztwo związane jest natomiast z udzielaniem fachowych porad. Na tle przedmiotu, zakresu i celów rewizji finansowej scharakteryzowana zostanie zmieniająca się rola biegłego rewidenta.

Przedmiot i zakres rewizji finansowej

Badanie sprawozdania finansowego można zdefiniować jako „ocenę prawidłowości i rzetelności sprawozdania finansowego oraz ustalenie, czy sprawozdanie finansowe jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, wynik finansowy i rentowność badanej jednostki”. Rewizja finansowa jest zaś pojęciem szerszym od badania sprawozdania finansowego, gdyż obejmuje również propozycje niezbędnych korekt informacji w nim zawartych oraz wydanie opinii o jego wiarygodności wraz z uzupełniającym ją raportem. Rewizja finansowa obejmuje pięć elementów cząstkowych:

1. ustalenie stanu faktycznego,
2. ustalenie stanu prawidłowego,
3. porównanie stanu prawidłowego ze stanem faktycznym,
4. sformułowanie sądu,
5. przekazanie sądu.

W literaturze światowej rewizja finansowa postrzegana jest jako audyt zewnętrzny i audyt wewnętrzny. W Stanach Zjednoczonych zaś wyróżnia się trzy główne odmiany audytu:

• badanie rocznego sprawozdania finansowego,
• badanie zgodności, dotyczy weryfikacji zgodności wywiązywania się jednostki gospodarczej z zadań nałożonych przepisami prawa,
• audyt operacyjny, badanie efektywności ekonomicznej jednostki gospodarczej i możliwości usprawnień.

Istotą rewizji jest więc porównanie stanu rzeczywistego ze stanem oczekiwanym, a następnie stwierdzenie ewentualnych nieprawidłowości, odchyleń i próba ich usunięcia, czyli wprowadzenie korekty w badanym obiekcie.

Przedmiotem badania sprawozdań finansowych jest sprawozdanie finansowe. W świetle polskich unormowań prawnych sprawozdanie finansowe zasadniczo składa się z: bilansu, rachunku zysków i strat, informacji dodatkowej, która obejmuje wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.