Nieruchomości komercyjne w Polsce 1991 - 2011

Przeczytaj także: Nieruchomości komercyjne: redukcja brakujących kredytów

LATA DZIEWIĘĆDZIESIĄTE

Rynek biurowy

Jak przypomina Cushman & Wakefield, początek polskiego rynku nowoczesnych powierzchni komercyjnych przypada na lata 90., okres istotnych przemian ustrojowo-gospodarczych. Rozwój gospodarki wolnorynkowej spowodował wzrost zainteresowania polskim rynkiem ze strony inwestorów zagranicznych. Na początku lat 90. mieli oni do dyspozycji tylko kilka nowoczesnych budynków biurowych, w tym Intraco (wybudowane w latach 70.), budynek Elektrimu czy Błękitny Wieżowiec.

„Stawki czynszów w budynkach np. Intraco sięgały zawrotnych kwot 54 USD za metr kwadratowy. Typowe biura mieściły się głównie w administracyjnych budynkach lub kamienicach. Były to małe pokoiki usytuowane po obu stronach długiego korytarza. Funkcję reprezentacyjną pełnił gabinet prezesa” – mówi Paulina Misiak, Partner w dziale powierzchni biurowych firmy Cushman & Wakefield.

Warszawa powoli stawała się wielkim placem budowy. W pierwszej dekadzie transformacji gospodarczej do użytku oddano takie biurowce jak na przykład (wg daty ukończenia): Kolmex, Warsaw Corporate Center, IPC Business Center, Aktyn Business Center, Fim Tower (obecnie Orco Tower), budynki kompleksu Atrium, Prima Court, Ilmet, Alma, Holland Park, Kaskada, Nautilus, Norway House, Sienna Center, Warsaw Financial Center, BTA Office Center, Wolf Zielna, Puławska Financial Center, Millennium Plaza, Saski Point, Warsaw Towers oraz Warsaw Trade Tower.

Rynek handlowy
Lata 90. to okres prywatyzacji i gwałtownego wzrostu liczby nowych podmiotów gospodarczych. Symbolem rodzącego się wolnego rynku były wszechobecne stoliki, łóżka polowe i budki (tzw. szczęki). Do największych lokalizacji handlowych stolicy należały bazary – Stadion Dziesięciolecia oraz Plac Defilad. Stadion był uważany za jedno z największych targowisk Europy, handel prowadziło tam ponad 5.000 podmiotów gospodarczych. Oficjalny handel wielobranżowy odbywał się w Domach Towarowych Centrum (Wars, Sawa i Junior) oraz w Domu Towarowym Smyk, które w zmienionym formacie i charakterze funkcjonują do dziś. Pierwszym nowoczesnym centrum handlowym była otwarta w 1993 r. Panorama. Szybko zaczęły powstawać kolejne centra: Promenada (1996 – I faza, 1999 – II faza, 2005 – III faza), Land (1999), Galeria Mokotów (2000, rozbudowa 2002 i 2006), Wola Park (2002), Blue City (2004), Arkadia (2004), Złote Tarasy (2007). Zgodnie ze światowymi tendencjami, stale zwiększał się udział dużych obiektów handlowych w strukturze handlu. W krótkim czasie powstawały obiekty pierwszej, drugiej, a następnie trzeciej generacji.
„Prawdziwą sensacją na rynku było otwarcie pierwszego sklepu IKEA w Polsce. W sektorze spożywczym wydarzeniem było wejście na polski rynek supermarketów Billa, a także dynamiczny rozwój rodzimej sieci supermarketów MarcPol. Powierzchnie handlowe pod wynajem osiągały astronomiczne wówczas stawki czynszowe 60-80 USD/mkw./miesiąc” – mówi Katarzyna Michnikowska, starszy analityk w dziale Wycen i Doradztwa Cushman & Wakefield.