Poradnik księgowego: rzeczowe aktywa trwałe

Przeczytaj także: Kontrola a doradztwo w rewizji finansowej

Głównym celem badania sprawozdania finansowego jest ocena czy sprawozdanie zostało przygotowane zgodnie z wymagającymi zastosowania zasadami i przyjętą przez firmę polityką rachunkowości. Najważniejszym kryterium oceny realności i prawidłowości pozycji bilansowej (oprócz skupiania się na potwierdzeniu istnienia, prawa własności itd.) jest weryfikacja prawidłowości wyceny. Należy również przeprowadzić analizę obciążeń majątku i możliwości swobodnego dysponowania nim. Z uwagi na to, że najczęściej dane i informacje o zabezpieczeniach nie podlegają ujmowaniu w zapisach księgowych, firmy zapominają o ich ujawnieniu, księgowy może to przeoczyć – błędnie uznając, że poprzednie badania dokumentów prawidłowo zweryfikowały istnienie wszelkich zabezpieczeń, ograniczeń w dysponowaniu majątkiem – i skupić się wyłącznie na ocenie prawidłowości sprawozdania finansowego w ostatnim okresie. Prowadzi to do narastania błędów i wypaczenia rzeczywistego obrazu kondycji finansowej firmy dla zarządu i właścicieli firmy.

Zobaczmy jak wygląda to w praktyce.

Sprawozdanie finansowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ABC obejmuje w aktywach wyłącznie własne składniki majątku, nie uwzględniając majątku wykorzystywanego na podstawie umów leasingu. Sprawozdanie – za poprzedni rok obrotowy – podlegało obowiązkowemu badaniu na podstawie art. 64 ustawy o rachunkowości. Przyjęcie założenia przez biegłego rewidenta przeprowadzającego tegoroczne badanie sprawozdania finansowego, że zagadnienie ujawnienia leasingowanych składników majątku zostały zweryfikowane podczas ubiegłorocznego audytu, byłoby niewłaściwe. Niezależnie od czynności rewizyjnych przeprowadzonych przez biegłego rewidenta w roku ubiegłym, audytor jest zobowiązany do oceny prawidłowości i realności ujawnionych w aktywach składników majątku.

Ustalenia biegłego rewidenta są następujące:

• umowy leasingu, na podstawie których jednostka korzysta z obcego majątku trwałego, spełniają co najmniej jeden z warunków określonych w art. 3, ust. 4 ustawy o rachunkowości;
• umowy leasingu zostały zawarte w roku ubiegłym i wcześniej;
• wartość wykorzystywanego na podstawie umów leasingu majątku przekracza wartość majątku własnego;
• czas trwania umów leasingowych kształtuje się między trzy a pięć lat;
• przedmioty leasingu, co do których okres trwania umowy zakończył się w bieżącym i poprzednim okresie sprawozdawczym, zostały wykupione przez jednostkę i nadal są wykorzystywane w toku prowadzonej działalności;
• jednostka do chwili obecnej dokonuje kwalifikacji umów leasingowych w księgach rachunkowych według zasad określonych w przepisach podatkowych, według których wszystkie umowy spełniają definicję leasingu operacyjnego;
• jednostka podlega obowiązkowi badania sprawozdania finansowego określonemu w art. 64, ust. 1 ustawy o rachunkowości.

Pomimo faktu obligatoryjnego badania sprawozdania finansowego za rok poprzedni w księgach badanej jednostki nadal nie ujawniono leasingowanych składników majątku, stanowiących znaczną część majątku wykorzystywanego w toku prowadzonej działalności. Zadaniem biegłego rewidenta badającego obecne sprawozdanie finansowe jest ujawnienie leasingowanego majątku w obecnym sprawozdaniu finansowym oraz doprowadzenie do porównywalności z danymi prezentowanymi w sprawozdaniu za rok ubiegły.

Gdyby biegły wyszedł z założenia, iż badanie ubiegłoroczne ujawniło skutki, które nie wchodzą w zakres obowiązywania art. 3, ust. 6 ustawy o rachunkowości i skupił się wyłącznie na nowo zawartych umowach leasingowych, wartość rzeczowych aktywów trwałych byłaby istotnie nieprawidłowa.