Poradnik księgowego: rzeczowe aktywa trwałe

Przeczytaj także: Kontrola a doradztwo w rewizji finansowej

Na co jeszcze należy zwrócić szczególną uwagę?

• na nieujawnianie środków trwałych wykorzystywanych na podstawie umów leasingu i umów o podobnym charakterze (najczęściej w wyniku braku odpowiednich procedur wskazujących na taki obowiązek),
• na brak ujawnień dotyczących zabezpieczeń i ograniczeń w zakresie posiadanego majątku trwałego,
• na kierowanie się ogólnie przyjętymi zasadami podatkowymi przy kwalifikowaniu majątku do środków trwałych oraz przy wycenie i szacowaniu amortyzacji, a nie wymaganymi regulacjami rachunkowymi,
• na formułowanie zasad/polityki rachunkowości na podstawie zasad określonych w przepisach podatkowych, a nie zasad określonych w ustawie o rachunkowości (na przykład środki trwałe amortyzuje się według stawek określonych w przepisach podatkowych), a nie w oparciu o ustalony okres ekonomicznej użyteczności,
• na nieprzestrzeganie zasad własnej polityki rachunkowości – szczególnie wrażliwy obszar na kierowanie się ogólnie przyjętymi zasadami podatkowymi w zakresie kwalifikowania składników majątku jako majątku trwałego i szacowania okresu użytkowania (okresu ekonomicznej użyteczności),
• na ustalanie okresu amortyzowania leasingowanego składnika majątku na okres trwania umowy leasingu, podczas gdy dotychczasowe zdarzenia i historia wskazują na „wykupywanie” przedmiotów leasingu po zakończeniu umowy i dalsze ich wykorzystywanie,
• na nadmierną chęć aktywowania kosztów w sytuacji niezadowalającego wyniku finansowego bez analizy czy dany nakład spełnia definicję aktywów,
• na brak corocznej inwentaryzacji środków trwałych w budowie, szczególnie pod kątem ich dalszej przydatności i użyteczności oraz realności finalizacji zadania inwestycyjnego,
• na niedokonywanie testu pod kątem utraty wartości składników rzeczowych aktywów trwałych przynajmniej na koniec roku obrotowego.

I na koniec – 11 najczęstszych błędów popełnianych podczas analizy sprawozdania finansowego w obszarze rzeczowych środków trwałych:

• pominięcie przy badaniu prawidłowości wyceny uregulowań zawartych w indywidualnej dla każdej jednostki polityce rachunkowości;
• akceptacja braku ujawnień ograniczeń i zabezpieczeń na majątku trwałym w informacji dodatkowej;
• brak precyzyjnego uzasadnienia metody wyboru próby podlegającej badaniu;
• brak wskazania zbadanej próby;
• brak wniosków z badania, podsumowania wyników i ustaleń wynikających z badania;
• ograniczanie czynności rewizyjnych wyłącznie do zmian, jakie zaszły w badanym okresie;
• brak udokumentowania przeprowadzonych testów istnienia lub dokumentacji obserwacji inwentaryzacji, stanowiących bardzo ważną procedurę potwierdzającą istnienie majątku;
• brak analizy ewentualnej utraty wartości w stosunku do elementów majątku trwałego nabytych lub wytworzonych w okresach poprzedzających badany okres – na zasadzie „dane za poprzedni okres podlegały badaniu przez poprzedniego biegłego rewidenta”;
• brak zawodowego sceptycyzmu w odniesieniu do oświadczeń zarządu o niezaistnieniu utraty wartości aktywów (oświadczenia te często nie mają uzasadnienia w postaci jakichkolwiek szacunków lub obliczeń);
• akceptacja stwierdzonych nieprawidłowości przekraczających ustalony dla danego obszaru poziom istotności cząstkowej;
• brak analizy pozycji: zaliczki na środki trwałe w budowie pod kątem ukrycia w niej nieoprocentowanych pożyczek udzielonych innym podmiotom (zwłaszcza należącym do tej samej grupy kapitałowej).

Więcej wskazówek na temat badania sprawozdania finansowego znajdziesz w książce „Dokumentacja biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego” Agnieszki Piechockiej-Kałużnej, Agnieszki Kryśkiewicz-Burnos, Radosława Kałużnego (Wydawnictwa Profesjonalne PWN, 2011).