Ubóstwo w Polsce 2010

Przeczytaj także: Ubóstwo w Polsce na tle UE 2008

Jaki jest zasięg ubóstwa ekonomicznego w Polsce?

W roku 2010, w porównaniu z rokiem poprzednim, nie odnotowano istotnych zmian wartości wskaźników zagrożenia ubóstwem w Polsce. Odsetek osób w gospodarstwach domowych znajdujących się poniżej minimum egzystencji (tzn. zagrożonych ubóstwem skrajnym) utrzymał się na tym samym poziomie (5,7%), a wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym wyniósł 17,1% (wobec 17,3% w roku 2009). Poniżej tzw. ustawowej granicy ubóstwa żyło 7,3% osób w gospodarstwach domowych (spadek o 1 pkt. proc.). Możemy zatem mówić o stabilizacji wartości dwóch pierwszych wskaźników: zagrożenia ubóstwem skrajnym od r. 2008, a ubóstwem relatywnym – od 2006 r. W przypadku tzw. ustawowej granicy ubóstwa od 2005 r. obserwujemy stałe zmniejszanie się odsetka osób w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej tego progu. Wynika to częściowo z przyjętego mechanizmu ustalania kwot progowych uprawniających do korzystania ze świadczeń systemu pomocy społecznej. Od 1 października 2006 r. nie zmieniła się nominalna wartość progów interwencji socjalnej, a tym samym wartość granicy ubóstwa ustawowego. Gdyby za granice ubóstwa ustawowego przyjąć urealniony wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych poziom progów obowiązujących w IV kwartale 2006 r. – to stopa ubóstwa ustawowego w 2010 r. wyniosłaby nie 7,3%, a 10,8%.
W 2010 roku zaobserwowano dalszy spadek liczby gospodarstw domowych żyjących w sferze ubóstwa subiektywnego. Odsetek gospodarstw domowych, których poziom dochodów był niższy od subiektywnych granic ubóstwa wyniósł w IV kwartale 2010 r. 12,9% (wobec 13,2% w IV kwartale 2009 r., 15,3% - w 2008 r. i 17,4% - w 2007 r.).

Ubóstwo w różnym stopniu dotyka poszczególne grupy społeczne. Różna jest też dynamika zmian w tym zakresie. W 2010 r. zanotowano dalsze zmniejszenie się zagrożenia ubóstwem ekonomicznym, w tym skrajnym, m.in. w gospodarstwach domowych rolników, co wiąże się m.in. z zaobserwowanym w tym okresie znaczącym wzrostem realnego poziomu dochodu rozporządzalnego w grupie rolników; wyniósł on ok. 13,2% i był najwyższy spośród wszystkich grup społeczno-ekonomicznych.
Pogorszenie wartości omawianych wskaźników w 2010 r. zaobserwowano dla gospodarstw domowych osób utrzymujących się z innych niż renta lub emerytura źródeł niezarobkowych. Oznacza to kontynuację trendu zapoczątkowanego w roku 2008; od tego roku odsetek osób w tej grupie gospodarstw domowych o wydatkach poniżej minimum egzystencji zwiększył się o 6,1 pkt. proc. Widoczne pogorszenie sytuacji odnotowano także w gospodarstwach domowych składających się z jednego rodzica utrzymującego dzieci. Zasięg ubóstwa skrajnego istotnie zwiększył się wśród osób mieszkających w dwóch ostatnich z wymienionych typów gospodarstw domowych oraz w gospodarstwach domowych małżeństw z czworgiem i więcej dzieci na utrzymaniu. W ostatnim przypadku był to trzeci rok z rzędu, gdy nastąpił wzrost zagrożenia ubóstwem skrajnym.

Kogo najbardziej dotyka ubóstwo?

Od lat nie zmienia się społeczna mapa zagrożenia ubóstwem w Polsce. Czynnikiem decydującym o sytuacji materialnej jednostki i jej rodziny, jest miejsce zajmowane na rynku pracy. Ubóstwem zagrożone są przede wszystkim osoby i rodziny osób bezrobotnych. W 2010 roku w gospodarstwach domowych posiadających w swoim składzie co najmniej 1 osobę bezrobotną poniżej ustawowej granicy ubóstwa żyło ok. 16% osób, natomiast w gospodarstwach bez osób bezrobotnych – ok. 5%. Stopa ubóstwa skrajnego wynosiła odpowiednio - ok.14% i ok. 4%.